Rib and Sea

Συνέχεια του άρθρου του Ιωσήφ Παπαδόπουλου με τίτλο: "Η νεροποντή και η στρουθοκάμηλος" http://www.ribandsea.com/articles/819-2012-12-01-09-44-46.html

Δεν έχει περάσει παρά ένας μόνο μήνας, από τότε που αναφέρθηκα στις καταστροφές που έχουν κατά καιρούς προκαλέσει στην Κάσο οι ξαφνικές νεροποντές, και ήρθε σήμερα στο φως η μελέτη ενός καταξιωμένου μηχανολόγου - ηλεκτρολόγου - μηχανικού του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, του αείμνηστου Γιάννη Οράτη, για να δικαιώσει όσα έγραψα στο άρθρο μου εκείνο. Απλώς, ο Γιάννης Οράτης τεκμηρίωνε τότε, με τον δικό του επιστημονικό τρόπο και τις γνώσεις, αυτά που εμπειρικά και με την κοινή λογική υποστήριξα προσφάτως εγώ. Σημειωτέον ότι αγνοούσα εκείνη την εμπεριστατωμένη μελέτη του. Ο Γιάννης Οράτης δεν κινδυνεύει βεβαίως να χαρακτηριστεί "κακός", όπως εγώ, γιατί κατοικεί πια στη γειτονιά των αγγέλων...

Μια μελέτη, λοιπόν, με ημερομηνία 15 Ιανουαρίου 2003 και τίτλο "γιατί πλημμυρίζει το Φρυ και το Αρβανιτοχώρι και όχι μόνο, με την πρώτη ισχυρή βροχή", έπεσε ξαφνικά μπροστά μου καθώς σκάλιζα σήμερα το πρωί το αρχείο μου. Ιδού τι ανέφερε ο αείμνηστος Γιάννης Οράτης στη μελέτη του, αφού περιγράφει πρώτα και κατονομάζει τους ποταμούς και τους παραποτάμους της Κάσου :

"... Η επιφάνεια των βουνών που αρδεύεται μέσα στο σύστημα αυτό είναι 2640 στρέμματα, από την περιοχή "Βουνάρου Άργους", του "Μούτσουνα" και του όρους "Προφ. Ηλία". Κοίτη όμως σταματά να υπάρχει μετά την διασταύρωση του δρόμου Αρβανιτοχωρίου-Φρυ με τον δρόμο που κατεβαίνει από το νεκροταφείο της Αγίας Μαρίνας (σημείο Α στον χάρτη). Από το σημείο αυτό και για τα επόμενα 650 μέτρα δεν υπάρχει διαμορφωμένη κοίτη μέχρι το νέο λιμάνι, διότι η παλιά κοίτη που κάποτε υπήρχε, μπαζώθηκε και πρόσφατα ασφαλτοστρώθηκε. Επομένως σε μία μεγάλη νεροποντή, το υδάτινο φορτίο θα φτάσει μέσω της υπάρχουσας κοίτης στο σημείο Α και εκεί θα υπερχειλίσει και θα ρέει πάνω στην άσφαλτο μέχρι τον Αύλακα για να χυθεί στη θάλασσα. Όμως η ροή είναι ανεξέλεγκτη και σ' αυτήν οφείλεται η μεγάλη καταστροφή του 1994 στο Φρυ".

(Ποιος ξέρει τι θα έγραφε ο Γιάννης Οράτης, αν ζούσε σήμερα, μετά την πρόσφατη νεροποντή που έπνιξε και πάλι το νησί).

Και ο Γιάννης Οράτης συνέχιζε στη μελέτη του :

"... Ο ποταμός Σκυλλάς έχει συνολικό μήκος κύριας κοίτης 3900 μ. μέχρι το Αρβανιτοχώρι. Έχει 14 παραποτάμους και δέχεται νερά από τα Ώματα, τη Λάτζα, τον Φαντάση και τον Κάψαλο, συνολικής επιφανείας 3000 στρεμμάτων. Η κοίτη του Σκυλλά περνά μέσα από το Αρβανιτοχώρι, πλάϊ στα πρώτα σπίτια (σημείο Β στον χάρτη). Κάποτε η κοίτη στο σημείο αυτό είχε βάθος 3 μ., ενώ τώρα, μετά τις αλλεπάλληλες προσχώσεις που δεν καθορίζονται , έχει ρηχήνει και έχει βάθος 1 μ. Τούτο είχε σαν αποτέλεσμα αυτό που έγινε φέτος (ο Γιάννης Οράτης αναφερόταν  στο 1993) στο Αρβανιτοχώρι πολύ έντονα, αλλά και το '94 λιγότερο καταστροφικά. Μετά το σημείο Β η κοίτη εξαφανίζεται και τα νερά χύνονται στον Κάμπο και με ανεξέλεγκτη ροή καταλήγουν μέσω του ανατολικού Φρυ στην Κοφτερή, περνώντας μέσα απ' τα σπίτια. Στον ίδιο χώρο απορρέει και το "Βαθύ Ρυάκι" μήκους 2450 μ. που πηγάζει από τον Κάψαλο. Αυτή ήταν φέτος η αιτία καταστροφής στην περιοχή του Κάμπου και των παραλιακών σπιτιών (ουζερί "Το Μελτέμι" κ.λπ.) Και εδώ έχουμε ανύπαρκτη κοίτη απόληξης στη θάλασσα, κύρια αιτία καταστροφών".

Και ο Γιάννης Οράτης συμπλήρωνε :

"... Από τον Κάψαλο πηγάζει και το ρέμα "Ποταμός". Έχει μήκος 3200 μ. και συλλέγει νερά από επιφάνεια 3000 στρεμμάτων και περνώντας από την Εμπασιά καταλήγει στη Βλυχά. Λογικά στον "Ποταμό" δεν έπρεπε να έχουμε καταστροφές, δεδομένου ότι η κοίτη είναι σχεδόν σε όλο το μήκος διαμορφωμένη και σχετικά καθαρή. Όμως και εδώ η πρόχειρη επέμβαση που έγινε με την κατασκευή του δρόμου Φρυ-Εμπορειός, διεκόπη η απόληξη της κοίτης και άφησαν για διέλευση μόνο δύο τσιμεντοσωλήνες διαμέτρου 1,20 μ. Αυτοί όμως με τα πρώτα βότσαλα και κορμούς έφραξαν, και τα νερά υπερχειλίζοντας πάνω από τον δρόμο χύθηκαν στη Βλυχά. Εδώ το κακό ήταν περιορισμένο, όμως αυτοί οι τσιμεντοσωλήνες πρέπει να αντικατασταθούν από ένα γεφύρι ώστε να μη διακόπτεται η κοίτη και να καθαρίζεται εύκολα από τα φερτά υλικά".

Ο Γιάννης Οράτης κατέληγε με συμπεράσματα και προτάσεις εντοπίζοντας την καρδιά του προβλήματος "στην ανυπαρξία κοίτης στην απόληξη των ποταμών προς την θάλασσα".

Δεν θα αναφερθώ λεπτομερώς στις προτάσεις του Γιάννη Οράτη γιατί αυτές, υποθέτω, είναι εν γνώσει (?) του Δήμου Κάσου. Αν δεν είναι, προσφέρομαι να παραδώσω την ολοκληρωμένη μελέτη του αείμνηστου συμπατριώτη στον Δήμαρχο που θα ενδιαφερθεί. Θα αναφέρω μόνο την κατάληξη της μελέτης όπου ο Γιάννης Οράτης έγραφε χαρακτηριστικά :

"... Σαφώς θέλει επιμονή, τρέξιμο και ασφυκτικό έλεγχο των εργοληπτικών εταιρειών που θα τα αναλάβουν (τα έργα), ώστε να υπάρχει σωστή εφαρμογή των αντίστοιχων μελετών. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να γίνουν επιτροπές ελέγχου των έργων που δεν θα χαριστούν σε κανένα εργολάβο ούτε κατά το ελάχιστο. Η σωστή δουλειά κοστίζει ακριβά, όμως η προχειρότητα κοστίζει ακριβότερα διότι και αποτέλεσμα δεν φέρνει και θα ξαναγίνει".