Rib and Sea

Θυμάται και περιγράφει ο Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Τα 72 φουσκωτά σκάφη συνέθεσαν το παζλ μιας πρωτοφανούς και ανεπανάληπτης εικόνας, καθώς κατέπλεαν στην Κάσο και άρχισαν να γεμίζουν ασφυκτικά την ευρύχωρη μαρίνα στο νέο λιμάνι του ακριτικού νησιού. Ιδανικότερα εγκαίνια δεν θα μπορούσαν να γίνουν για ένα λιμάνι που "έπρεπε" να περάσουν πάνω από 20 χρόνια προκειμένου να ολοκληρωθεί! Επρόκειτο για το εντυπωσιακό φινάλε μιας μεγάλης προσπάθειας, που άρχισε τον χειμώνα του 2002 και ολοκληρώθηκε το μεσημέρι της Παρασκευής 6 Ιουνίου 2003, με την ειρηνική "απόβαση" δεκάδων φουσκωτών σκαφών στο λιμάνι της Κάσου, συνοδεία βεγγαλικών, καπνογόνων, συριγμών και καμπανοκρουσιών. Μάτια υγρά, στο ντόκο, χέρια που υψώνονταν σαν δέηση στον ουρανό, που είχε προς στιγμήν βαφτεί κόκκινος από την λάμψη των βεγγαλικών και των καπνογόνων, παιδιά που φώναζαν χαρούμενα, με τις καμπάνες του Άη Σπυρίδωνα να συμμετέχουν στη θερμή υποδοχή. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα απ' την αρχή.

Ήταν χειμώνας του 2002, λίγο μετά την ολοκλήρωση της Αποστολής Αγάπης του Πατραϊκού Ομίλου στον Άη Στράτη, με την παράδοση του εννιάμετρου φουσκωτού σκάφους, όταν έριξα την ιδέα στον πρόεδρο του Παγκρητίου Ο.Φ.Σ. Αντώνη Μακρυδάκη για την διοργάνωση μιας Αποστολής στην ξεχασμένη Κάσο. Ένα νησί του Αιγαίου κι' αυτό, που ανέκαθεν εισπράττει την απαξία εκ μέρους των "μικρών θεών" της πολιτικής και της δημοσιογραφικής υποκουλτούρας μας. Ένα νησί που, λες και δεν του έφταναν όλα τα άλλα, γνώρισε εκείνη την εποχή και την οργή της Φύσης με μια καταρρακτώδη βροχή η οποία κατέστρεψε περιουσίες και παρέσυρε στο πέρασμά της τον εξοπλισμό των σχολείων, και όχι μόνο, στη θάλασσα.

Ο Μακρυδάκης απεδέχθη την πρότασή μου και η αντίστροφη μέτρηση άρχισε. Επιστολές, fax, συζητήσεις και συναντήσεις έπαιρναν και έδιναν. Απευθυνθήκαμε στα μ.μ.ε. και τα αρμόδια υπουργεία. Σε ώτα μη ακουόντων δηλαδή! Ως εκ τούτου, η Οργανωτική Επιτροπή έδωσε προτεραιότητα στην εξεύρεση πόρων προκειμένου να αγοραστούν τα είδη πρώτης ανάγκης που είχαν ζητήσει με επιστολές τους οι νηπιαγωγοί, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές των δύο δημοτικών σχολείων και του γυμνασίου-λυκείου της Κάσου αντιστοίχως. Και δεν ήταν λίγα, αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι οι πόρτες των μέσων της μαζικής μας εξαθλίωσης και των υπουργείων ήταν ερμητικά κλειστές αφού τα θέματα αυτά δεν "πουλάνε" στους καθοδικούς σωλήνες αποχέτευσης και τα "κουκιά" είναι μετρημένα. Οι οικονομικές συγκυρίες για τις εταιρείες, εξ άλλου, αλλά και για τους απλούς πολίτες, ήταν ιδιαιτέρως δύσκολες. Οι χορηγοί δεν "έβγαιναν" εύκολα.

Παρ'όλα αυτά, η "BP" (με την θυγατρική της "Castrol"), στην οποία απευθύνθηκα λόγω της γνωριμίας που είχα με κορυφαία στελέχη της, ανταποκρίθηκε και το πρώτο σεβαστό χρηματικό ποσό (6.500 ευρώ) κατετέθη στον τραπεζικό λογαριασμό που είχε ανοίξει ο Παγκρήτιος στην τράπεζα Κύπρου. Οι "ρουφιάνοι" (κατά δήλωσή τους) των FM,  ηθοποιοί Χριστόφορος Ζαραλίκος και Κώστας Παπαγεωργίου, ανήγειλαν το γεγονός σε ραδιοφωνική τους εκπομπή, όπου ήμουν καλεσμένος, και προσέφεραν την αμοιβή μιας παράστασής τους στο Ηράκλειο για τις ανάγκες της Κάσου. Ακολούθησαν προσφορές, σε χρήματα και σε είδος, πολλών φίλων και εταιρειών από την Κρήτη και την Αθήνα, αλλά και των ιδίων των μελών που έλαβαν μέρος στην Αποστολή. Ακόμη και οι Ροδίτες έφεραν μαζί τους ένα κλιματιστικό μηχάνημα.

Έτσι, ο αριθμός και η αξία των ειδών, που τελικώς συγκεντρώθηκαν, ήταν εντυπωσιακός. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές, έπιπλα, εποπτικά μέσα διδασκαλίας, θερμαντικά σώματα, κλιματιστικό μηχάνημα, γραφική ύλη, αναλώσιμα εκτυπωτών, συσκευές fax, φορητά τηλέφωνα, ηλεκτρικές σκούπες, φωτοτυπικά μηχανήματα, ηλεκτρικό ψυγείο, αθλητικό υλικό και πολλά άλλα, που μεταφέρθηκαν στην Κάσο δωρεάν από τη ναυτιλιακή εταιρεία Λ.Α.Ν.Ε. Μέχρι και 3.500 ευρώ μετρητά προσφέρθηκαν στο Γυμνάσιο του νησιού σαν "μαγειά" για την κατασκευή της αίθουσας εκδηλώσεων.

Εν τω μεταξύ το ενδιαφέρον για συμμετοχή μεγάλωνε. Από την Αθήνα, την Εύβοια, την Πάτρα, τη Ρόδο, την Κω και, βεβαίως, την Κρήτη, η οποία είχε και τη μερίδα του λέοντος, κατέφθαναν δηλώσεις συμμετοχής. Πάνω από 70 φουσκωτά σκάφη κατέπλευσαν τελικώς στην Κάσο για να ξεσηκώσουν με τη ζωντάνια των πληρωμάτων τους την ήρεμη ζωή του νησιού. Αριθμός ρεκόρ, με δεδομένη την θέση της Κάσου στον χάρτη, τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες που επιφυλάσσει το δυσκολότερο, κατά γενική ομολογία, Καρπάθιο πέλαγος και το υψηλό κόστος συμμετοχής. Γιατί δεν μπορείς να λες ότι νοιάζεσαι για τα ακριτικά, προβληματικά και ξεχασμένα νησιά του Αιγαίου και να θέτεις σαν προϋπόθεση, για να τα βοηθήσεις, να σου καταβληθούν τα έξοδα καυσίμου και διανυκτέρευσης!

Και ας μη νομιστεί πως δεν υπάρχουν και τέτοιες περιπτώσεις. Αυτή ήταν άλλωστε η αιτία που "βγήκα απ' τα ρούχα μου" και "έψαλλα τον εξάψαλμο" στον τότε Νομάρχη Δωδεκανήσων Γιάννη Μαχαιρίδη (ο οποίος προσποιήθηκε ότι αγνοούσε την ύπαρξη της επιστολής μου για την παροχή βοήθειας στο νησί) όταν μας κατηγόρησε ότι πραγματοποιούμε Αποστολές στα νησιά αλλά για τα έξοδα διανυκτέρευσης και καυσίμων εκδίδουμε τιμολόγια στο όνομα της Νομαρχίας! Μας μπέρδεψε, προφανώς, ο άνθρωπος με άλλη ομάδα "εθελοντών" οι οποίοι, τότε το μάθαμε, εμφανίζονταν ως "ευεργέτες", αλλά με τα έξοδα μετακίνησης και διανυκτέρευσής τους πληρωμένα από τη Νομαρχία...

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωστής Στεφανόπουλος μας ευχαρίστησε πολύ για την πρόσκληση, αλλά απάντησε ότι του ήταν αδύνατον να παρευρεθεί στις εορταστικές εκδηλώσεις στην Κάσο στις 5-9 Μαίου (!!!), ενώ ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κων/πόλεως κ.κ. Βαρθολομαίος απέφυγε, με εύσχημο τρόπο, να ανταποκριθεί, μη θέλοντας, προφανώς, να διαταράξει τις σχέσεις του με τις Αρχές της Τουρκίας παρευρισκόμενος στην επέτειο του Ολοκαυτώματος της Κάσου. "Ευχόμεθα από καρδίας καλήν επιτυχίαν και, μη δυνάμενοι ίνα προσωπικώς παραστώμεν, όντως λυπούμεθα. Πολλαί και από μακρού ανελημμέναι υποχρεώσεις θα κρατήσωσιν ημάς μακράν υμών τοπικώς, αλλά δεν θα εμποδίσωσι την πνευματικήν ημών παρουσίαν και μετά πάντων υμών πατρικήν κοινωνίαν...", ανέφερε σε κάποιο σημείο της επιστολής του ο Παναγιώτατος, εξαντλών απολύτως τα όρια της γλωσσικής διπλωματίας...

Όσο για τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χριστόδουλο; Ευχολόγια απλώς και συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία μας, κουβέντα όμως για την παράκλησή μας να τιμήσει την Αποστολή εκείνη με την παρουσία του και να συνδράμει η Εκκλησία στην ικανοποίηση μέρους των αναγκών της Κάσου. Όταν εκείνο το πρώτο βράδυ στο νησί καυτηρίασα, στην ομιλία μου, την στάση του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Οικουμενικού Πατριάρχη, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και την αδιαφορία του Νομάρχη Δωδεκανήσων και των αρμοδίων υπουργείων, κάποιοι έσπευσαν βιαστικά να με κατηγορήσουν λέγοντας ότι ήταν μεγάλο το "θράσος" μου να ασκήσω κριτική σε τόσο υψηλά ιστάμενα πρόσωπα, και μάλιστα δημοσίως. Λησμόνησαν, βεβαίως, ότι ουδείς δημόσιος άνδρας είναι υπεράνω κριτικής. Η ιστορία, άλλωστε, και τα έγγραφα ντοκουμέντα με δικαιώνουν...

Μαζί μας ήταν πάντως η παγκόσμια πρωταθλήτρια Σοφία Σακοράφα και ο παπα Σάββας Χατζηδάκης, από το Ίλιον, ο οποίος με την στάση του έσωσε την παρτίδα και δικαίωσε τον κοινωνικό χαρακτήρα της Εκκλησίας, μακρυά από προκαταλήψεις και παχειά λόγια μεγαλόσχημων ρασοφόρων χωρίς αντίκρυσμα. Για να μπορέσει μάλιστα να συνοδεύσει την Αποστολή χρειάστηκε να ζητήσουμε την άδεια από την οικεία Μητρόπολη. Η Σοφία, μόνιμη τότε επιβάτις των φουσκωτών σκαφών στις Αποστολές μας, απετέλεσε τον καλύτερο "χορηγό επικοινωνίας", έλκοντας με την παρουσία της τα λίγα ψίχουλα προβολής, που με φειδώ μας πέταξαν τα μέσα ενημέρωσης (όπως ο τηλεοπτικός σταθμός "Alpha"), ενώ ο παπα Σάββας, αφού ευλόγησε τα μέλη του "Ναυτίλου" και του Πατραϊκού Ομίλου στην Ανάβυσσο, έβγαλε τα ράσα και "ναυτολογήθηκε" στο σκάφος του Γρηγόρη Ντούζου, ο οποίος αγνόησε την "ταξιδιωτική οδηγία" του συλλόγου του (Ο.Φ.Σ.Ε.) και έδωσε το παρόν στην αναχώρηση. Δυστυχώς, στα πρώτα μόλις μίλια, ο κινητήρας του Γρηγόρη παρουσίασε κάποιο πρόβλημα, με αποτέλεσμα να αναγκαστεί να επιστρέψει στην Ανάβυσσο και ο παπα Σάββας να επιβιβαστεί στο δεκάμετρο "Sport Rib" που μου είχε παραχωρήσει ο αείμνηστος Τέρη Κουσκουρής, μαζί με την καπετάνισσα, την Σοφία Σακοράφα, την Χαλκιδαία ιατρό Ντίνα Καρλή και τον Μανώλη Περιστέρη.

Τα δέκα φουσκωτά σκάφη του "Ναυτίλου", μαζί με το σκάφος του Κώστα Κηπουργού, που εκπροσωπούσε τον Πατραϊκό Όμιλο, απέπλευσαν από την Ανάβυσσο το πρωί της Πέμπτης 5 Ιουνίου και κράτησαν μια διαφορετική πορεία στη ρότα τους προς την Κάσο. Πρώτος σταθμός ήταν η Παροικιά της Πάρου, όπου τα πληρώματα υπεδέχθησαν ο δήμαρχος του νησιού Γιάννης Ραγκούσης (μετέπειτα υπουργός της σημερινής κυβέρνησης) και ο εκπρόσωπος του Ναυτικού Ομίλου της Πάρου. Μεσολάβησαν κάποιοι μεζέδες, αναψυκτικά και τοπικά κρασιά, που προσέφερε στα πληρώματα ο δήμαρχος, ενώ ο αρχηγός της Αποστολής τού παρέδωσε τιμητική πλακέτα (σήμερα θα του την έπαιρνα πίσω ευχαρίστως) και φύτεψε συμβολικά, για λογαριασμό του Παγκρητίου Ομίλου, δύο δένδρα στη μνήμη των θυμάτων του "Σαμίνα" και του αδικοχαμένου Λιμενάρχη Δημήτρη Μάλαμα. Στη συνέχεια, αφού τα πληρώματα ξεναγήθηκαν στην εκπληκτική εκκλησία της Εκατονταπυλιανής και πήραν καύσιμα, απέπλευσαν για την Αστυπάλαια όπου διανυκτέρευσαν το βράδυ της Πέμπτης.

Εν τω μεταξύ είχα αρχίσει να αντιμετωπίζω κάποια προβλήματα με το "Sport Rib", την γενεσιουργό αιτία των οποίων αδυνατούσα να εξηγήσω. Το εκπληκτικό εκείνο σκάφος άρχισε να συμπεριφέρεται "περίεργα", με την πλώρη του να έχει την τάση να "καρφωθεί" στα πρύμα, μολονότι ο κυματισμός δεν ήταν ανάλογος. Κάποια στιγμή μάλιστα, μετά την Αστυπάλαια, ένα κάρφωμα ήταν τόσο έντονο, ώστε το πρυμιό κάθισμα έφυγε από την θέση του και λίγο έλειψε να έχουμε τραυματισμούς!

Αναγκάστηκα λοιπόν να ζητήσω από τον Γιώργο Δραγάτη να πάρει στο σκάφος του τον παπα Σάββα, τη Σοφία, τη Ντίνα και την καπετάνισσα, για λόγους ασφαλείας. Έμεινα στο "Sport Rib" με τον Μανώλη Περιστέρη, στην ουρά της νηοπομπής, για να συνεχίσουμε το ταξίδι μέχρι τ' Αρμάθια, όπου θα συναντούσαμε τα υπόλοιπα σκάφη από την Κρήτη προκειμένου να μπούμε όλοι μαζί στο λιμάνι της Κάσου. Στην πορεία διαπίστωσα πως το μηχανοστάσιο του σκάφους γέμιζε με θαλασσινό νερό! Αδυνατούσα ωστόσο να εξηγήσω την αιτία. Οι μόνες υποθέσεις που μπορούσα να κάνω, μετά την τηλεφωνική επαφή που είχα εν πλω με τον Κουσκουρή και τον μηχανικό τού Σαρακάκη ήταν, ή ότι υπήρχε κάποια ρωγμή στη γάστρα, ή ότι είχε τρυπήσει η φυσούνα του σταυρού στο πόδι του κινητήρα. Πού να φανταστω ότι η θάλασσα περνούσε στην πρύμνη από το στρίτσο της πλώρης, αφού το συνεργείο του Κουσκουρή είχε παραλείψει να τοποθετήσει την απαραίτητη φραχτή! Αυτό διαπιστώθηκε βεβαίως όταν το σκάφος επέστρεψε στην Αθήνα, φορτωμένο στο καράβι, δίνοντάς μου την ευκαιρία να επιστρέψω στην Ανάβυσσο με το απίστευτο "Sea Rider" του Κώστα Μπιτσάνη...

Η ομαδική πλεύση των σκαφών, από το λιμανάκι της Υπαπαντής μέχρι το λιμάνι της Κάσου, ήταν εντυπωσιακή και θα μείνει σε όλους αξέχαστη. Ένα αεροπλάνο από την Αερολέσχη του Ηρακλείου πετούσε πάνω από τη νηοπομπή καταγράφοντας εικόνες ανεπανάληπτες. Οι κάτοικοι του νησιού περίμεναν στο λιμάνι, χαιρετώντας και φωνάζοντας. Η φόρτιση ήταν έντονη, οι καμπάνες του Άη Σπυρίδωνα ηχούσαν χαρμόσυνα, τα δάκρυα και τα χαμόγελα περίσσευαν, το ίδιο και οι παραδοσιακές λιχουδιές, τα γλυκά, το καλωσόρισμα του δημάρχου Δημήτρη Ερωτόκριτου, των μελών του δημοτικού συμβουλίου και το ζεστό χαμόγελο των κατοίκων.

Η Κασιώτικη φιλοξενία έφθασε στο απώγειό της όσο μείναμε στο νησί. Δεν υπήρξε σπίτι που να έμεινε κλειστό σε όσους δεν βρήκαν ελεύθερο χώρο σε ενοικιαζόμενα δωμάτια ή ξενοδοχεία. Ο Ηλίας Μαριάκης, που είχε αναλάβει... εργολαβικά την "υποχρέωση" να εξυπηρετήσει τα πληρώματα, έδωσε τον καλύτερο εαυτό του και του αξίζουν, ετεροχρονισμένα έστω, πολλά συγχαρητήρια. Δεν άφησε κανένα παραπονούμενο. Τα δωμάτια πληρώθηκαν τελικώς όλα από τον Δήμο Κάσου και, μολονότι αυτό ούτε το ζητήσαμε ούτε το περιμέναμε, το αποδεχθήκαμε ευχαρίστως σαν μια κίνηση καλής θέλησης και φιλοξενίας.

Ο Γιάννης Παπαγεωργίου- Αντωνάς διέθεσε αφιλοκερδώς το φορτηγάκι του για την μεταφορά των καυσίμων. Η βοήθειά του ήταν ανεκτίμητη. Το κακόμοιρο το αυτοκίνητο πήγε και ήρθε αμέτρητες φορές μεταφέροντας, τμηματικά, εκατοντάδες λίτρα βενζίνης από το πρατήριο στο λιμάνι. Ο πρόεδρος του Συλλόγου των Νέων Νίκος Ζαχάρης και οι εκπρόσωποι του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Άννα Κοκκίνου και Γιάννης Μαρίνος, ήταν πανταχού παρόντες, χωρίς να υποτιμάται η παρουσία και η βοήθεια των υπολοίπων συνεργατών τους.

Τα εστιατόρια και οι καφετέριες δούλεψαν, σε μια μάλλον νεκρή τουριστική περίοδο, κάποια ίσως λίγο περισσότερο, λόγω της επίκαιρης θέσης τους πάνω από την γραφική Μπούκα και το λιμάνι. Τα λιγοστά ενοικιαζόμενα σκουτεράκια εξαφανίστηκαν, ως δια μαγείας, ενώ τα σκάφη κατά την διάρκεια εκείνου του διημέρου έμπαιναν και έβγαιναν συνεχώς από το λιμάνι σαν τις μέλισσες, πότε κατευθυνόμενα προς τις μαγευτικές αμμουδιές των Αρμαθιών και πότε προς τη γειτονική Κάρπαθο. Η μικρή και ήσυχη Κάσος γνώρισε, προς στιγμήν, ημέρες τουριστικής δόξας!

Η Αποστολή όμως πλαισιώθηκε και από παράλληλες εορταστικές εκδηλώσεις, με την ευκαιρία της 179ης επετείου του Ολοκαυτώματος της Κάσου από τους Τούρκους τον Ιούνιο του 1824. Το βράδυ της Παρασκευής ο Δήμος καλωσόρισε τα μέλη της Αποστολής, παρουσία του Μητροπολίτη Καρπάθου Κάσου κ. Αμβροσίου, των βουλευτών κ.κ. Σφυρίου και Παυλίδη και του Επάρχου κ. Μιχ. Ερωτόκριτου, συνοδεία Κασιώτικων μεζέδων, παραδοσιακής μουσικής και χορού από τοπικό χορευτικό συγκρότημα. Πρωταγωνιστής ο αείμνηστος λυράρης και μαντιναδόρος Σάββας Περσελής, συνοδευόμενος από το λαούτο του Αντώνη Καραγιαννάκη και τη λύρα του "μικρού" Σάββα Περσελή.

Το πρωί του Σαββάτου έφθασαν και τα σκάφη από τη Ρόδο και την Κω, ενώ το μεσημέρι παρέδωσα, μαζί με τον Γιάννη Τυράκη, τα είδη πρώτης ανάγκης, που είχαμε συγκεντρώσει, στους δασκάλους και καθηγητές των σχολείων, στον Δήμαρχο Κάσου, τον σύλλογο των Νέων, το Κέντρο Νεότητος, το Ιατρείο και τον Λιμενικό Σταθμό. Το ίδιο βράδυ δεκαπέντε φουσκωτά σκάφη συνόδευσαν εν πλω, με το φως των πυρσών, μια παλιά ξύλινη βάρκα που είχε "μασκαρευτεί" σε... τούρκικη ναυαρχίδα για τις ανάγκες της εκδήλωσης. Η βάρκα πυρπολήθηκε, με την ενεργοποίηση των βεγγαλικών που είχαν τοποθετηθεί στην πρύμνη της. Την ίδια ώρα τον έναστρο ουρανό φώτισαν δεκάδες πολύχρωμα πυροτεχνήματα, ενώ οι Κασιώτες που είχαν συγκεντρωθεί στην παραλία απολάμβαναν τα παιγνίδια της φωτιάς και τους αυτοσχέδιους ελιγμούς των κυβερνητών που εκτόξευαν πίδακες νερού τριμάροντας οριακά τους κινητήρες των φουσκωτών τους γύρω από την φλεγόμενη ψαρόβαρκα.

Στη συνέχεια ακολούθησε γλέντι στο Κέντρο Νεότητας, με τους αδελφούς Στιβακτάκη, στη λύρα και το λαούτο, και το χορευτικό συγκρότητα του Πλάτωνα Πιλάλη να ξεσηκώνει με τις φιγούρες του τα μέλη της Αποστολής και τους Κασιώτες. Δεν έλειψαν και πάλι οι μεζέδες, με το γλέντι να φθάνει στο ζενίθ του όταν όλα σχεδόν τα μέλη της Αποστολής τίμησαν τους Στιβακτάκηδες και το χορευτικό συγκρότημα κατακλύζοντας την πίστα του Κέντρου Νεότητας.

Το πρωί της Κυριακής, σύμφωνα με το πρόγραμμα, πραγματοποιήθηκε ο αγώνας ανωμάλου δρόμου των 5.000 μ., την εκκίνηση του οποίου έδωσε η Σοφία Σακοράφα μπροστά στο Δημαρχείο. Στο λιμάνι, οπου τερμάτισαν οι δρομείς, είχαν στηθεί τραπέζια γεμάτα με ντόπιες λιχουδιές, τυροκομικά προϊόντα και αναψυκτικά. Συγχρόνως ο Δήμαρχος της Κάσου και η Σοφία Σακοράφα απένειμαν τα κύπελλα, τα μετάλλια και τα τιμητικά διπλώματα στους τρεις πρώτους νικητές, αλλά και σε όλους τους συμμετέχοντες.

Εν τω μεταξύ, την ώρα που οι χειρουργοί οδοντίατροι Γιώργος Καραχάλιος και Παναγιώτης Μαβιτζής (οι οποίοι επέβαιναν στο σκάφος του Βαγγέλη Αποστολόπουλου που είχε ξεκινήσει από την Ανάβυσσο) προσέφεραν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους στους μονίμους κατοίκους της Κάσου, οι Ροδίτες και οι Κρητικοί άρχισαν να ετοιμάζονται για το ταξίδι της επιστροφής, ενώ το Καρπάθιο είχε ήδη αρχίσει να δείχνει τα "δόντια" του. Μέχρι το απόγευμα είχαν φύγει σχεδόν όλοι, με εξαίρεση πέντε σκάφη από την Αθήνα, οι κυβερνήτες των οποίων αποφάσισαν να ξεκινήσουν νωρίς το πρωί της επομένης. Απεδείχθη ότι η επιλογή τους ήταν και η πιο σωστή, αφού την Δευτέρα οι καιρικές συνθήκες ήταν σαφώς καλύτερες, με αποτέλεσμα το "ανέβασμα" των 210 μιλίων μέχρι την Ανάβυσσο να γίνει αυθημερόν.

Υστερόγραφο :

1. Ομολογώ ότι το φωτογραφικό υλικό που έχω στα χέρια μου, εκτός από "ταλαιπωρημένο" (έγχρωμες διαφάνειες που δημοσιευτηκαν σε περιοδικά), είναι σχετικώς φτωχό και δεν αντιπροσωπεύει όλες τις πτυχές εκείνης της Αποστολής. Είχα δώσει όμως μεγαλύτερη βαρύτητα στη βιντεοσκόπηση, γι' αυτό και το μονταρισμένο βίντεο που ακολουθεί είναι διάρκειας 30 λεπτών. Αν κάποιος, από τους τότε συμμετέχοντες, έχει αξιόλογο φωτογραφικό υλικό και θέλει να μου το στείλει σε ψηφιακή (ή άλλη) μορφή, θα το προσθέσω ευχαρίστως στο άρθρο, έστω και εκ των υστέρων.

2. Οι χορηγοί της εκδήλωσης αναφέρονται στην αποφώνηση της βιντεοταινίας.