Rib and Sea

Γράφει ο Σαράντος Καργάκος.

Πηγή: Οικονομικός
Ημερομηνία: 19/05/1989

«ZΟΥΜΕ σ'ένα όνειρο που τρίζει»,λέει ένα σύγχρονο νεανικό τραγούδι. Κάπως έτσι νιώθω κι εγώ τον τελευταίο καιρό. «Καμιά κίνηση γύρω μου. μόνο ένα πουλί νεκρό πέφτει στο έδαφος», όπως λέει το τραγούδι των Cure. «Κιουρ» θα πει θεραπεία, αλλά προσωπικά δεν βλέπω θεραπεία στη μελαγχολία που με κατέχει.

Άκουσα τον πρωθυπουργό να μιλάει στο Περιστέρι για ΕΑΜ. Για πράγματα που δεν έζησε. Εγώ έζησα στο Περιστέρι και στο Μεταξουργείο το 1946, στην περίοδο της κυριαρχίας των Κατελαναίων και των Πανολιασκαίων. Σε ηλικία έξι ετών είδα τη μάνα μου να χαλάει τα ράφια του μαγαζιού μας για να φτιάξει νεκρόκασες για τα σκοτωμένα αδέλφια του πατέρα μου. Λίγες μέρες μετά ξεφύγαμε από το γερμανικό μπλόκο και βγήκαμε στα βουνά. Και τι δεν είδαν τα μάτια μου! Είδα τους Ιταλούς να λεηλατούν το καλύβι μας, τους Γερμανούς να παίρνουν το ψωμί μας και να με κυνηγούν να μου πάρουν το τελευταίο καρβέλι. Το «χάδι» της γερμανικής σφαίρας είναι ακόμη στ' αριστερό μου ποδάρι. Και μετά ο εμφύλιος. Είδα το μπάρμπα μου πρώτο νεκρό της Λακωνίας μετά τη Βάρκι­ζα. Είδα να βγάζουν το μάτι του θείου μου που ήταν παπάς, κι εγώ με την αφέλεια (ή τρομάρα) των 8 χρόνων μου να προσπαθώ να το ξαναβάλω στη θέση του. Είδα τους αντάρτες-που μερικοί ήταν συγγενείς μου-να μπαίνουν στην πόλη μου, ν' απελευθερώ­νουν τους κρατούμενους αλλά να σκοτώ­νουν το δεσμοφύλακα, έναν άγιο άνθρωπο. Είδα τις σφαίρες κάποτε να με κυνηγούν κι εγώ να παίζω μαζί τους κρυφτό στις βελανι­διές. Είδα, τρεις μέρες μετά τη Βάρκιζα, έναν μαινόμενο εθνικόφρονα (τέως Ελασίτη) να με πετάει στη θάλασσα κι έτσι αυτοσχεδίως να μαθαίνω κολύμπι.

Και τι δεν είδαν τα μάτια μου! Κι όμως, ενώ έχω γράψει 30 βιβλία και πάνω από 500 άρθρα, δεν έχω γράψει τίποτα για την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Μόνο για δύο «ξένους» έχω γράψει: το μαέστρο Μορρέτι, που αυτοκτόνησε μόλις μπήκαν οι συμπα­τριώτες του στην Ελλάδα και για το Λεωνίδα, Γερμανό αντάρτη, που πέρασε στους θρύλους της Λακωνίας. Είχα πλούσιο αρχείο κι άφθονα κειμήλια από τον Εμφύλιο, Τα κατέστρεψα όλα, όπως αυτά κατέστρεψαν τη ζωή μου. Κι όχι μόνο τη δική μου.

Πρέπει κάποτε να θάψουμε τις μνήμες αυτές, πριν μας θάψουν.Οι απόλεμοι ας μην παίζουν με το αίμα. Γιατί όπως λέει ένα μανιάτικο μοιρολόι, ότι το αίμα αναπηδά σχίζει λαγκάδια και βουνά κάνει γιοφύρια και περνά. Κι αν περάσει ξανά θα μας πνίξει τελειωτικά.

ΕΔΩ ψηλά στα βουνά του Πάρνωνα που περνώ τις περισσότερες μέρες μου, εδώ που έγιναν τόσοι αδελφοσκοτωμοί, προσπαθώ ν' απομα­κρύνω τις σκέψεις μου από το αιματηρό παρελθόν και να το στρέψω στα λουλούδια ή στο κελάδημα των πουλιών. Δυστυχώς οι βρυκόλακες με φθάνουν κι εδώ. Η πολιτική το μόνο δέντρο που καλλιεργεί είναι η μηλιά με τα μήλα της Έριδας. Μάταια, ο Αντισθένης μας συμβούλευε: «Ομονοούντων αδελφών συμβίωσις παντός τείχους ισχυροτέρα». Μάταια από τα βάθη των αιώνων ο Όμηρος διακήρυξε: «Αφρήτωρ, αθέμιστος, ανέστιος έστιν εκείνος, ος πολέμου έραται επιδημίου οκρυόεντος» (=χωρίς γενιά, ακοινώνητος, χωρίς πατρικό σπίτι να 'ναι αυτός π' αγαπά το φρικτό εμφύλιο πόλεμο).

Μάταια ο Περικλής μας προειδοποίησε: «Μάλλον γαρ πεφόβημαι τας οικείας ημών αμαρτίας ή τας των εναντίων διανοίας» (=Περισσότερο φοβάμαι τα σφάλματα τα δικά μας παρά τις επιβουλές των εχθρών μας).

Είμαστε ένας αμετανόητος ή ανόητος λαός. Προσφέραμε εκατόμβες κι εκατόμβες στο θεό του εμφυλίου πολέμου, στο θεό που τόσο πολύ εμισήσαμε και τόσο πολύ υπηρετήσαμε. Συχνά μάλιστα δείξαμε στα μάτια των ξένων ότι οι Ελληνες είναι των Ελλήνων οι μεγαλύτεροι εχθροί. Εμείς, που όσες φορές μονοιάσαμε, νικήσαμε κάθε εξωτερικό εχθρό, αμέσως μετά πάντα νικηθήκαμε από τον εαυτό μας. Λέει ο Πλάτων στο Μενέξενο: «Αήττητοι γαρ έτι και νυν υπό γε εκείνων εσμέν, ημείς δε αυτοί ημάς αυτούς και ενικήσαμεν και ηττήθημεν»!

Ίσως κανείς άλλος λαός να μην έχει επαληθεύσει με τόση πληρότητα ένα λόγο του Γκαίτε: «Απ' όλα τα συμπόσια που παραθέτει ο διάβολος το πιο αποδοτικό και φριχτό είναι αυτό που παραθέτει ανάμεσα στους οπαδούς των διαφόρων ομάδων». Και κομμάτων φυσικά.

Αλλά το κακό επλεόνασε. Σήμερα δεν αντέχει καινούργιο σπαραγμό. Τα ελληνικό αίμα είναι πολύτιμο κι είναι ανεπίτρεπτο να γίνεται σπονδή στο θεό του εμφυλίου πολέμου. Τα αίμα που χύθηκε μεταξύ 1946-1950 πρέπει να πάψει να είναι σημείο διαίρεσης· να γίνει στοιχείο επαφής. Οι τάφοι πρέπει να γίνουν γέφυρες της ψυχικής μας ενότητας. Κανείς δεν κερδίζει σ' έναν εφμύλιο. Λέει ο Δημόκριτος: «Στάσις εμφύλιος εις εκάτερα κακόν. και γαρ νικέουσι και ησσομένοισι ομοίη φθορή». Φυσικά την πιο μεγάλη φθορά την παθαίνει η κοινή όλων πατρίδα.

ΤΗΝ ΩΡΑ που μας περιμένει η μεγάλη ευρωπαϊκή πρόκληση, την ώρα που τα νέφη ξένων επιβουλών σκιάζουν τον ορίζοντα της χώρας μας, είναι θλιβερό ο θλιβερός πρωθυπουργός μας ν' αναμοχλεύ­ει τα πάθη.

Ο Εμφύλιος πρέπει να φύγει από την αρμοδιότητα των πολιτικών και να περάσει στην αρμοδιότητα των ιστορικών. Οι πολι­τικοί χρησιμοποιούν το παρελθόν για να ελέγχουν το μέλλον. Σήμερα ο πρωθυπουρ­γός, για να γαντζωθεί στην εξουσία, ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου. Σπέρνει θύελλα. εμείς θα θερίσουμε τριβόλους. Ένας Αρ­χαίος είχε πει: «Ει κατ' αλλήλων μαχόμεθα, ουδενός εστί χρεία προς την ημετέραν απώλειαν». Που σημαίνει· αν πολεμάμε αναμεταξύ μας, δεν χρειάζεται άλλος να μας εξοντώσει. Όταν ο Έλληνας δεν τρώγεται με τους άλλους, τρώει τον εαυτό του.

ΑΝΤΙ όλα αυτά να μας γίνουν μαθήματα, ξαναφέρνουμε για μια ασήμαντη πολιτική αναμέτρηση το διχασμό τον «αλάστορα». Διχαστικά κηρύγματα του πρωθυπουργού, που μεταδίδονται χάρη στα κυβερνητικά μέσα ενημέρωσης σ' όλη την επικράτεια, ξαναφέρνουν στη ζωή μας την 'Ατη, την κακοποιό μοίρα μας. Αυτό περιμένουν εχθροί και «φίλοι». Δυστυχώς στο ιστορικό πεπρωμένο μας πάντα κάποια «Κερκό-ίτορτα», υπάρχει. Αν η διχόνοια ξεσπάσει ο Τούρκος θα μας αποσπάσει τη Μυτιλήνη (ή τη Ρόδο) και μετά θα μας χαρίσει τη «γαλήνη», όπως μας «χάρισε» τη δημοκρατία, παίρνοντας τη μισή Κύπρο.

Ο κ. Παπανδρέου, όταν λέει «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει η Δεξιά», πρέπει να ξέρει ότι και κάποιος άλλος λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει Αριστερά. Δεν είμαστε όλοι οι Αριστεροί λουλούδια για μύρισμα. Ας τα ξεχάσουμε, πριν μας θάψουνε. Είναι καλό να διαφωνούμε αλλά σ' ένα να συμφωνού­με: δεν πρέπει να σφαχτούμε.

Ο κ. πρωθυπουργός μίλησε στο Περιστέρι για τη μάστιγα των ναρκωτικών και υποσχέθηκε ότι θα φτιάξει 15 κέντρα αποτοξίνωσης (5 στις «προνομιούχες» δυτικές συνοικίες). Όμως ένας αρχαίος θα του απαντούσε: αντί να χτίζουμε νοσοκομείο κοντά στο πηγάδι, είναι προτιμότερο να βάζουμε φράγμα γύρω από αυτό. Όταν οι πολιτικοί προσφέρουν στους νέους χάρτινα ιδανικά, οι νέοι νιώθουν πως το μέλλον τους έχει πεθάνει προτού γίνει παρόν. Ας μη μας προκαλεί εντύπωση που κάποτε βρήκαν τόση απήχηση οι στίχοι των RollingStones:

«Αδελφή μορφίνη, άσε με να σ' αγκαλιάσω... Ξαδέλφη κοκαΐνη ακούμπησε τα κρύα χέρια σου στο κεφάλι μου».