Rib and Sea

Γράφει ο Παναγιώτης Μουρούζης. *

Ήμουν μικρό παιδάκι, όταν άκουσα μία συζήτηση του πατέρα μου με κάποιους φίλους του που ένας από αυτούς διηγιόταν στην παρέα, ότι ένας πολύ μεγάλος εφευρέτης από τον Βόλο είχε φτιάξει ένα αυτοκίνητο που κινιόταν αποκλειστικά με νερό. Γέμισε λοιπόν το ρεζερβουάρ του με νερό και ξεκίνησε από τον Βόλο να πάει στην Αθήνα για να δείξει την εφεύρεσή του. Δεν έφθασε όμως ποτέ αφού τα μεγάλα συμφέροντα των πετρελαιοπαραγωγών φρόντισαν για την εξαφάνισή του. Η ιστορία μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση και έπρεπε να μεγαλώσω, να σπουδάσω φυσικός για να καταλάβω ότι επρόκειτο για έναν μύθο.

Πολλοί συνάνθρωποί μας στο παρελθόν, αλλά και σήμερα, ισχυρίζονται ότι έχουν λύσει το παγκόσμιο πρόβλημα παραγωγής φθηνής ενέργειας. Μία αναζήτηση στο youtube με λέξεις-κλειδιά, όπως «free energy», οδηγεί σε εκατομμύρια αναφορές. Η  ύπαρξη αυτής της εμμονής από τόσους πολλούς ανθρώπους είναι ένα περίεργο φαινόμενο που χρήζει ψυχολογικής έρευνας.

Τέτοιου είδους ισχυρισμοί, καθώς και πολλοί άλλοι που δεν χαρακτηρίζονται από ορθολογισμό, όπως ότι μας ψεκάζουν, ότι δεν πατήσαμε ποτέ στη Σελήνη, ότι υπάρχουν φαντάσματα ή εξωγήϊνοι, ότι τα άστρα επηρεάζουν τις τύχες μας κ.λπ., δεν αποτελούν βέβαια τίποτα το επιλήψιμο σε μία δημοκρατική κοινωνία, αρκεί να μην αποτελεί αιτία πλουτισμού κάποιων ατόμων ή ομάδων σε βάρος κάποιων αφελών. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να παρεμβαίνουν τα αρμόδια όργανα του κράτους (όπως πολύ σωστά επενέβη το Υπουργείο Εμπορίου απαγορεύοντας την πώληση συσκευής που οι κατασκευαστές της ισχυρίζονται ότι βάζοντάς την στη μπρίζα γίνεται οικονομία ρεύματος), οι επιστημονικές ενώσεις αλλά και οι απλοί πολίτες με την παρέμβασή τους στο χώρο της ενημέρωσης.

Το τελευταίο διάστημα έχει γίνει πολύς λόγος στα media για την παραγωγή ενέργειας από το νερό. Το φαινόμενο βέβαια, όπως προαναφέραμε, δεν είναι πρωτόγνωρο και δεν θα ήταν άξιο σχολιασμού, αν ένα επιστημονικό σωματείο όπως η Ένωση Ελλήνων Φυσικών δεν οργάνωνε ένα «μίνι επιστημονικό συνέδριο», δίνοντας έτσι την εντύπωση ότι υπάρχει, έστω και μία μικρή πιθανότητα, η συγκεκριμένη εφεύρεση του κου Πέτρου Ζωγράφου να «λειτουργεί». Επειδή άλλες επιστημονικές ενώσεις δεν πήρανε θέση στο συγκεκριμένο θέμα, αισθάνομαι την ηθική υποχρέωση, ως φυσικός αλλά και ως σκεπτόμενος πολίτης αυτής της χώρας, να τοποθετηθώ, αφού θεωρώ ότι είναι χρέος του κάθε πολίτη να αντιπαλεύει το φαινόμενο της παραπληροφόρησης μέσα από την οποία επικρατεί ο ανορθολογισμός και καλλιεργούνται διάφορες θεωρίες συνωμοσιολογίας αποπροσανατολίζοντας τον κόσμο από τα πραγματικά του προβλήματα.

Αλήθεια τι θα σήμαινε μία τέτοια εφεύρεση;

Ως γνωστόν η ενέργεια, που αποτελεί την κινητήριο δύναμη όλου του πλανήτη, αποτελεί βασική αιτία τοπικών συρράξεων και πολέμων, αφού ο έλεγχος των πηγών καθώς και των δρόμων μεταφοράς της από τις πηγές προς τις χώρες κατανάλωσης, διαμορφώνουν την εξωτερική πολιτική όλων των ισχυρών κρατών. Η παγκόσμια παραγωγή αγαθών – άρα και η οικονομία – στηρίζεται αποκλειστικά στην ενέργεια. Νέοι τρόποι εξοικονόμησης και αποθήκευσης ενέργειας αποτελούν την αιχμή της παγκόσμιας επιστημονικής έρευνας, όπως π.χ. η ανάπτυξη αποδοτικότερων ηλιακών πάνελ, ανεμογεννητριών, μπαταριών, οικονομικότερων κινητήρων κ.λπ. Και αυτό γιατί οι μορφές  ενέργειας είναι δεδομένες. Δεν ψάχνουμε για νέους τρόπους παραγωγής ενέργειας. Εξαίρεση αποτελεί η προσπάθεια τιθάσευσης της ενέργειας που παράγεται από την πυρηνική σύντηξη. Για την επίτευξη αυτού του στόχου έχουν δημιουργηθεί προγράμματα σύμπραξης, π.χ. το ITER στο οποίο συμμετέχουν όλα σχεδόν τα μεγάλα κράτη του πλανήτη, αφού λόγω του τεράστιου οικονομικού κόστους αυτών των προγραμμάτων δεν μπορούν να υλοποιηθούν από ένα και μόνο κράτος. Η προσπάθεια αυτή έχει αρχίσει μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο χωρίς να έχει αποδώσει μέχρι σήμερα καρπούς.   

Ποιες είναι οι πιθανότητες μία τέτοια εφεύρεση να λειτουργεί;

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο εφευρέτης ισχυρίζεται ότι παράγει ενέργεια από τη διάσπαση του μορίου του νερού, παραβιάζοντας έναν από τους βασικότερους νόμους της φυσικής, το νόμο του Hess, που λέει ότι:
Το ποσό θερμότητας που εκλύεται ή απορροφάται κατά τη μετάβαση ενός χημικού συστήματος από μια καθορισμένη αρχική σε μια καθορισμένη τελική κατάσταση, είναι ανεξάρτητο από τα ενδιάμεσα στάδια (δρόμο) με τα οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί η μεταβολή.

Άρα, για να διασπάσεις το νερό σε υδρογόνο και οξυγόνο, θα καταναλώσεις 236KJ/mol, με οποιονδήποτε τρόπο και να το επιχειρήσεις. Την ίδια ακριβώς ενέργεια θα πάρεις με την καύση του υδρογόνου που παρήγαγες από τη διάσπαση. Ο νόμος αυτός είναι ουσιαστικά απόρροια του 1ου θερμοδυναμικού νόμου. Η ανατροπή αυτού του νόμου είτε θεωρητικά είτε πρακτικά, θα σήμαινε την κατάρρευση όλου του οικοδομήματος της φυσικής.  

Η χρηματοδότηση έρευνας για την εύρεση νέων τρόπων-μορφών ενέργειας, οι οποίες, αν μη τι άλλο, ανατρέπουν χωρίς καμία αιτιολόγηση βασικές αρχές των φυσικών επιστημών, θα βρει κλειστές πόρτες, αφού φαντάζει τόσο παράλογη, όσο και η προσπάθεια  ενός ερευνητικού προγράμματος για την ανακάλυψη νέων ηπείρων. Ποιος σώφρων άνθρωπος ή οργανισμός θα χρηματοδοτούσε μία τέτοια έρευνα βοηθώντας έναν σύγχρονο επίδοξο Χριστόφορο Κολόμβο;

Συμπέρασμα.

Εν κατακλείδι, είναι επιστημονικά βέβαιο ότι νέες μορφές ενέργειας δεν είναι δυνατό να βρεθούν, αφού έχουν βρεθεί όλες. Αυτό που προσπαθεί και θα πρέπει να προσπαθεί πλέον η ανθρωπότητα, είναι να διαχειριστεί με πιο συνετό αλλά και πιο δίκαιο τρόπο τις υπάρχουσες ενεργειακές πηγές με σεβασμό στο περιβάλλον. Η απόδοση του φετινού βραβείου Νόμπελ Φυσικής στους Τακαάκι Καγίτα και Άρθουρ Μακ Ντόναλντ, επιστήμονες που συνέβαλαν στην κατασκευή των λαμπτήρων Led υψηλής φωτεινότητας, θεωρούμε ότι δείχνει τον σωστό δρόμο για το ποιες πρέπει να είναι οι προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας.   

* Ο Παναγιώτης Μουρούζης είναι φυσικός ραδιοηλεκτρολόγος, υπεύθυνος Εργαστηριακού Κέντρου Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) Κέρκυρας.