Rib and Sea

Του Πέτρου Μακρή - Στάϊκου.

Εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Ενταύθα

Κύριε Διευθυντά,

Η πρόσφατη εκδήμηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, μου έφερε στο νου, μεταξύ άλλων, και μια άγνωστη πολιτική ιστορία του 1985.

Το σκηνικό, για όσους δεν το έζησαν ή το έχουν λησμονήσει: Τον Μάρτιο του 1985, Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, με την θητεία του να λήγει σύντομα και με τον πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου να του έχει υποσχεθεί ότι το ΠΑΣΟΚ θα ψηφίσει υπέρ της επανεκλογής του. Αιφνίδια, όμως, έχοντας δε υποκύψει σε έντονες εσωκομματικές πιέσεις, στις 9 Μαρτίου ο Παπανδρέου αναγγέλλει ότι στις προσεχείς προεδρικές εκλογές θα υποστηρίξει ως υποψήφιο τον Χρήστο Σαρτζετάκη. Η επιλογή -ιδέα του Μένιου Κουτσόγιωργα- δεν είναι τυχαία: Ο Παπανδρέου επιδιώκει την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1975, έτσι ώστε να αφαιρεθούν σημαντικές αρμοδιότητες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το πολιτικό σύστημα να καταστεί πρωθυπουργοκεντρικό, κάτι που σημαίνει αποκλεισμό της "Δεξιάς" από κάθε εξουσία. Από την άλλη πλευρά, ο Σαρτζετάκης αποτελεί πρόσωπο "αγιοποιημένο" από την Αριστερά, λόγω του ανακριτικού του έργου στην υπόθεση της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη αλλά και των διώξεων που εξ αιτίας του υπέστη αργότερα. Έτσι, ο Παπανδρέου πιστεύει ότι με την επιλογή του θα αποσπάσει περαιτέρω ψήφους από το ΚΚΕ. Νομίζει, τέλος, ότι θα καταστήσει εύκολα τον Σαρτζετάκη υποχείριό του σε θέματα συνταγματικής νομιμότητας.

Ο Καραμανλής παραιτείται την επομένη, 10 Μαρτίου, και ως προσωρινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά το Σύνταγμα, ορίζεται ο Πρόεδρος της Βουλής, Γιάννης Αλευράς. Ακολουθεί η διαδικασία εκλογής νέου Προέδρου από την Βουλή. Κατά την πρώτη ψηφοφορία, η υποψηφιότητα Σαρτζετάκη συγκεντρώνει μόνον 178 ψήφους. Κατά την δεύτερη όμως, συμβαίνει κάτι το πρωτοφανές: Η συνταγματική επιταγή για το απόρρητο της ψηφοφορίας παραβιάζεται και στους βουλευτές διανέμονται ψηφοδέλτια διαφορετικού χρώματος: Γαλάζια για το ΝΑΙ και λευκά για το ΟΧΙ. Έτσι, ο κάθε βουλευτής μπορεί εύκολα να παρατηρήσει τί ψηφίζει ο διπλανός του, ενώ το ημιδιαφανές των φακέλων καθιστά ορατό το περιεχόμενό τους και στην Εφορευτική Επιτροπή, την στιγμή της ρίψης τους στην κάλπη. Αυτή την φορά η υποψηφιότητα Σαρτζετάκη λαμβάνει 185 ψήφους, δηλαδή αριθμό ανεπαρκή για την εκλογή του.

Η τρίτη ψηφοφορία διεξάγεται στις 29 Μαρτίου μέσα σε κλίμα ιδιαίτερης  έντασης. Τα έγχρωμα ψηφοδέλτια έχουν προκαλέσει πολιτικό σάλο, ενώ έξω από την Βουλή είναι συγκεντρωμένος όχλος Πασόκων-"αυριανιστών" που κραυγάζουν απειλές κατά της ζωής όσων δεν ψηφίσουν υπέρ του υποψηφίου τους. Τελικά, ο Σαρτζετάκης εκλέγεται με τον ελάχιστο αριθμό των 180 ψήφων, στις οποίες όμως, περιλαμβάνεται και η ψήφος Αλευρά, παρ’ όλον ότι αυτός ασκεί καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας. Νέος σάλος ξεσπάει, ενώ κορυφαίοι συνταγματολόγοι όπως -ο κάθε άλλο παρά "δεξιός"- Αριστόβουλος Μάνεσης, τάσσονται υπέρ του μη νομίμου της ψήφου αυτής.  

Και τώρα η ιστορία: Την εποχή εκείνη ήμουν ακόμα ο στενώτερος συνεργάτης του Αλέξανδρου Λυκουρέζου. Και λίγες ημέρες μετά τα παραπάνω γεγονότα, εκείνος εμφανίζεται στο γραφείο μου και με ρωτάει: "Είσαι για ξενύχτι απόψε"; Κατάλαβα αμέσως ότι στο μυαλό του είχε κάποια μήνυση με πολιτικό αντικείμενο. Παρόμοιες κοινές ολονυκτίες είχαν μακρά παράδοση στο γραφείο του. Η αρχή είχε γίνει το 1974 με την μήνυση κατά της Χούντας.

Το βράδυ εκείνο συντάξαμε μια μήνυση με βαριά ποινικά αδικήματα που αφορούσαν παραβίαση διατάξεων του Συντάγματος, ενώ ο κατάλογος των μηνυομένων άρχιζε με τον Παπανδρέου και τελείωνε με τον ίδιο  τον Σαρτζετάκη. Εξ άλλου, όπως το συνηθίζαμε τότε, ως μηνυτής εμφανιζόμουν εγώ, ως δε πληρεξούσιος Δικηγόρος μου, ο Λυκουρέζος.

Τα χαράματα της επόμενης ημέρας η μήνυση ήταν δακτυλογραφημένη και έτοιμη για υποβολή. Έτσι, το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να περιμένουμε για να περάσει η ώρα. Όμως, γύρω στις 9 το πρωί ο Λυκουρέζος έχει μια περίεργη έμπνευση: Τηλεφωνεί στον στενό του φίλο Στράτη Στρατήγη και του αναγγέλλει τί πρόκειται να συμβεί σε λίγες ώρες. Εκείνος εκφράζει μερικές επιφυλάξεις και η συνομιλία τους τελειώνει. Αλλά ενώ είμαστε έτοιμοι να φύγουμε για την Εισαγγελία Πλημμελειοδικών, ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο. Είναι ο Μητσοτάκης! Ο Λυκουρέζος είναι παλιός του γνώριμος και έτσι, φιλικά μεν αλλά φορτικά, τον παρακαλεί να μην υποβληθεί η μήνυση. Τα λόγια του επί λέξει: "Θα θεωρηθεί ότι εγείρω πολιτειακό ζήτημα". Ουδέποτε κατάλαβα τί εννοούσε, όμως η μήνυση πετάχτηκε στον κάλαθο των αχρήστων, ενώ εγώ γύρισα στο σπίτι μου για ύπνο. Όμως, με ένα αίσθημα πίκρας: Η συνταγματική νομιμότητα είχε θυσιαστεί στο όνομα κάποιας πολιτικής σκοπιμότητας. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, Ουδείς μπορούσε να προβλέψει ή να υποθέσει το τί θα είχε επακολουθούσε αν η μήνυση είχε υποβληθεί και ποιές θα ήταν οι συνέπειές της στην πολιτική ζωή του τόπου. Άλλωστε, οι εικασίες δεν έχουν θέση στην Ιστορία...

Φιλικά,
Πέτρος Μακρής - Στάϊκος