Rib and Sea

Κείμενο και φωτογραφίες : Μπάμπης Κωνσταντάτος.

Η ανατολική Κρήτη, που οριοθετεί ο νομός Λασηθίου, είναι η «άλλη» Κρήτη. Διαφορετική, μορφολογικά, αλλά και πληθυσμιακά, μεταφέρει στον επισκέπτη έντονα την ενετική κουλτούρα με τη μεγάλη υπογραφή του Βιτσέντζου Κορνάρου. Έντονη, όμως, είναι και η αρχαία καταγωγή αυτής της ανατολικής άκρης της μεγαλονήσου. Στο αρχαιολογικό μουσείο της Σητείας υπάρχουν όχι πολλά, αλλά πολύ σπουδαία ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα π.Χ., μάρτυρες ενός μεγάλου πολιτισμού, που αναπτύχθηκε σαν συνδετικός κρίκος εμπορίου με τις χώρες νοτιότερα του Λιβυκού πελάγους.

Αφήνοντας πίσω την πόλη της Σητείας και ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο ανατολικά, σε απόσταση περίπου 3 χιλιόμετρα, υπάρχει ταμπέλα που σηματοδοτεί την αρχαιολογική τοποθεσία «ΤΡΥΠΗΤΟΣ». Στη συρματοπλεγμένη αλλά με ελεύθερη πρόσβαση περιοχή (τότε) διακρίνονται τοιχία αρχαίων σπιτιών με τις εστίες στο κέντρο του δωματίου, τα οποία έχουν έρθει στην επιφάνεια από πρόσφατες ανασκαφές. Οι αρχαιολόγοι που βρήκα, μου είχαν πει ότι ο Τρυπητός είναι ένα αρχαίος οικισμός, ο οποίος χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π.Χ. Έχει ακριβώς τον ίδιο προσανατολισμό με την πόλη της Σητείας και από τα ευρήματα βγαίνει το συμπέρασμα ότι ήταν ένας ναυτικός συνοικισμός, ο οποίος είχε άμεση θαλασσινή επικοινωνία με τη Ρόδο.

Κατηφορίζοντας το μονοπάτι που οδηγούσε στη θάλασσα βρήκα και το παλιό καρνάγιο. Πρόκειται πράγματι για κάτι πολύ εντυπωσιακό. Ο λαξευμένος βράχος δείχνει σαν μια τεράστια γλίστρα, και από τις ιστορικές ενδείξεις βγαίνει το συμπέρασμα ότι εκεί χτίζονταν 15άμετρα εμπορικά πλοιάρια από πεύκο. Παρατηρώντας τότε τα χαλάσματα βρήκα και κάτι οξειδωμένα μεταλλικά αντικείμενα, τα οποία, όπως μου είπαν οι αρχαιολόγοι, ήταν καρφιά από ξύλινες κατασκευές, πιθανώς πλοία.

Από το βιβλίο του αρχαιολόγου Ν. Παπαδάκη ΣΗΤΕΙΑ 2000, πήρα και τις παρακάτω πληροφορίες:
 
«ΤΡΥΠΗΤΟΣ είναι το όνομα της μικρής αυτής χερσονήσου. Πιθανώς οφείλει το όνομά της σε απλό επιμήκες όρυγμα στη βραχώδη ΝΑ πλευρά της, μήκους 30μ. πλάτους 5,5μ. και ύψους 5μ. Το δάπεδο έχει κλίση προς τη θάλασσα και είναι τεχνητό. Η μελέτη δε, που έγινε από τον αρχαιολόγο Κ. Δαβάρα, απέδειξε ότι πρόκειται για αρχαίο νεώσοικο. Νεώσοικο ονόμαζαν οι αρχαίοι υπόστεγο φυσικό ή τεχνητό, στο οποίο ανελκύονταν-καθελκύονταν πλοία, είτε για προστασία από τις καιρικές συνθήκες ή για επισκευές, κυρίως τους χειμερινούς μήνες. Δηλαδή, κάτι σαν τα σημερινά καρνάγια.

Ο νεώσοικος της Σητείας προστατεύεται από τους βόρειους και βορειοανατολικούς ανέμους, που είναι και οι πιο συχνοί στην βόρεια ακτή της Κρήτης. Τα πλοία που φυλάσσονταν εκεί ήταν μεσαίου μεγέθους. Ο ξύλινος εξοπλισμός του νεωσοίκου της Σητείας για την ανέλκυση-καθέλκυση έχει φυσικά καταστραφεί, ενώ είναι ο μόνος βεβαιωμένος στην Κρήτη για τον οποίον ο μελετητής του πιστεύει ότι θα πρέπει να χρονολογηθεί στους Ελληνιστικούς χρόνους. Αυτό επιβεβαιώθηκε πρόσφατα μετά την έναρξη συστηματικών ανασκαφικών εργασιών από το συγγραφέα αυτού του βιβλίου στην περιοχή».

Ένα πράγματι εντυπωσιακό ναυτικό μνημείο και αυτό το αρχαίο καρνάγιο της Σητείας το οποίο αξίζει να το δείτε, αν η ρότα σάς φέρει στην ανατολική Κρήτη. Ωστόσο μην παραλείψετε να κάνετε και μια επίσκεψη στο αρχαιολογικό μουσείο που βρίσκεται στο κέντρο της Σητείας, γιατί και εκεί τα αξιοθέατα είναι πολύ ενδιαφέροντα.