Rib and Sea

Πήγε, θυμάται και περιγράφει ο Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Θα πουν ίσως κάποιοι από σας, τους αναγνώστες αυτού του διαδικτυακού περιοδικού, ότι είναι τουλάχιστον εκνευριστικό να σας διηγείται κάποιος ταξίδια σε απομακρυσμένα ελληνικά νησιά, όταν το κόστος των εισιτηρίων για την μεταφορά μιας οικογένειας και ενός αυτοκινούμενου τροχόσπιτου σ' αυτά είναι, συνήθως, απαγορευτικό. Επειδή όμως ποτέ δεν ξέρετε πώς και πότε μπορεί να έχετε την ευκαιρία να "πεταχτείτε", ας πούμε, με το camper σας ως το ακριτικό Καστελλόριζο, πάρτε μια εικόνα αυτής της εκπληκτικά όμορφης ελληνικής γωνιάς. Εγώ πάντως δεν έχω μέχρι σήμερα πάει ως εκεί με το αυτοκινούμενο, αν και, μεταξύ μας, πολύ θα το ήθελα! Πρόκειται, λοιπόν, για ένα αεροπορικό ταξίδι που έκανα τον Μάρτιο του 2004 στο Καστελλόριζο, στο πλαίσιο της προετοιμασίας μιας Αποστολής Αγάπης με φουσκωτά σκάφη.

Ένα πράγμα, ωστόσο, πρέπει να σας πω. Πολύπλοκο οδικό δίκτυο δεν υπάρχει στο νησί. Συνεπώς είναι ζήτημα αν θα καταφέρετε να γράψετε περισσότερα από πέντε χιλιόμετρα στο κοντέρ κατά την διάρκεια της παραμονής σας! Θα μετακινηθείτε, το πολύ, από το λιμάνι προς το Μανδράκι και από το Μανδράκι προς το λιμάνι, άντε να πάτε και μέχρι το αεροδρόμιο! Θα απολαύσετε όμως την ηρεμία του τοπίου, το περπάτημα στα στενά, γραφικά σοκάκια του οικισμού, μεζέ στα παραλιακά ταβερνάκια, μια βαρκάδα στη Ρω ή τα νησάκια που περιβάλλουν το Καστελλόριζο και, γιατί όχι, μια βόλτα μέχρι το τουριστικό Kas της Τουρκίας ή την εκπληκτική γαλάζια σπηλιά.

Φαίνεται πια πως, καθώς οι προδότες που κυβερνούν αυτή τη χώρα οδηγούν τον κόσμο στην εξαθλίωση και του στερούν την αισιοδοξία και την ελπίδα για το αύριο, η ενότητα των ταξιδιωτικών αναμνήσεων θα κλέβει, από δω και στο εξής, την παράσταση και τη μερίδα του λέοντος της ύλης του. Και δεν ήταν λίγα αυτά που ζήσαμε στο παρελθόν όσοι ασχοληθήκαμε, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, με τον υπέροχο κόσμο του φουσκωτού σκάφους και της θάλασσας ή περιπλανηθήκαμε με μια "κλούβα", ένα τροχόσπιτο ή ένα αυτοκινούμενο στα απομακρυσμένα χωριά της ελληνικής επαρχίας.

Δεν ήταν λίγες οι περιπλανήσεις μας στο Ελληνικό Αρχιπέλαγος, δεν ήταν λίγες οι συγκινήσεις που μας χάρισαν οι ακρίτες που ζουν ξεχασμένοι στα νησιά του, δεν ήταν μικρή η ηδονή που ζήσαμε στην αγκαλιά της μεγάλης γαλάζιας ερωμένης, ούτε η συγκίνηση και το σκίρτημα καρδιάς στις συζητήσεις μας με τους κατοίκους ορεινών και ξεχασμένων περιοχών. Αυτές τις περιπλανήσεις, αυτές τις συγκινήσεις θα προσπαθήσω να σας διηγηθώ, με την ελπίδα ότι το παρελθόν μπορεί να ξαναζήσει, μπορεί να ξαναγίνει παρόν, κι' αυτό, με τη σειρά του, να δώσει τη θέση του σε ένα πιο φωτεινό μέλλον. Στους νέους τουλάχιστον που ακολουθούν, γιατί εμείς...

Το 2003 ήταν καθοριστική χρονιά για τη ζωή του νεοσύστατου "Ναυτίλου". Με το "καλημέρα" πραγματοποιήθηκε η αδελφοποίησή του με τον "Παγκρήτιο Όμιλο Φουσκωτών Σκαφών", η "Α΄πανελλήνια συγκέντρωση στην Πάρο" και η μεγαλειώδης "Αποστολή Αγάπης στην Κάσο", που διοργάνωσαν από κοινού οι δύο σύλλογοι με συμμετοχή 72 φουσκωτών σκαφών! Μεθύσαμε, θυμάμαι, με την επιτυχία εκείνης της αποστολής και αποφασίσαμε, μαζί με τον Αντώνη Μακρυδάκη, να επαναλάβουμε το 2004 κάτι παρόμοιο, ακόμη πιο δύσκολο αυτή τη φορά. Να μεταφέρουμε, με τα φουσκωτά σκάφη, την αγάπη και το ενδιαφέρον μας στο ακριτικό και ξεχασμένο Καστελλόριζο. Ναι, το νησί αυτό που επέλεξε πριν από δύο χρόνια ο Γιωργάκης για να ανακοινώσει στον ελληνικό λαό ότι χρήματα υπάρχουν, αλλά τα έχουν μόνο οι δανειστές και τοκογλύφοι!

Η ημερομηνία πραγματοποίησης της αποστολής προσδιορίστηκε για τα τέλη Μαίου του 2004. Δύο μήνες πριν αποφασίσαμε, μαζί με τον Γρηγόρη Οικονόμου και τον Γιώργο Δραγάτη (γενικό γραμματέα και αντιπρόεδρο του "Ναυτίλου" αντιστοίχως), να πεταχτούμε αεροπορικώς μέχρι το Καστελλόριζο προκειμένου να γνωρίσουμε καλύτερα το ακριτικό νησί, να ενημερωθούμε για τις ανάγκες του και να προετοιμάσουμε την αποστολή του Μαίου.

Το νησί δεν μου ήταν εντελώς άγνωστο. Είχα περάσει από κει τρεις φορές στο παρελθόν, πάντα σαν κυβερνήτης ενός φουσκωτού σκάφους. Τις δύο από αυτές σταμάτησα εκεί εν πλω προς Κύπρο. Ήμουν όμως περαστικός και δεν είχα την ευκαιρία να γνωρίσω το Καστελλόριζο καλύτερα.

Η δεύτερη φορά ήταν το 2000, όταν έφθασα στο Καστελλόριζο παρέα με τον αείμνηστο φίλο μου Μάκη Παυλάτο και τις γυναίκες μας, μπαρκαρισμένοι σε ένα 7,40 της "Olympic Hellas". Ήταν τότε που κολλήσαμε στα γρανάζια της γραφειοκρατίας και οι λιμενικοί δεν μας επέτρεψαν να φύγουμε για την Κύπρο επειδή δεν είχαμε ακολουθήσει την διαδικασία εξόδου στη Ρόδο και το σκάφος ήταν επαγγελματικό! Αξέχαστες αναμνήσεις και συναισθήματα, που μπορεί τώρα να τα θυμάμαι με ένα πικρό μειδίαμα, τότε όμως λίγο έλειψε να ασπρίσουν τα μαλλιά μου απ' τη στενοχώρια. Οι υποσχέσεις πάντως κάποιων αρμοδίων, ότι το Καστελλόριζο θα γίνει λιμάνι εισόδου και εξόδου, εκκρεμούν ακόμη. Χρειάζεται βλέπεις, εκτός από πολιτική βούληση, τόλμη και αγάπη για τον τόπο σου ώστε να αγνοήσεις ξένες εντολές...

Το μικρό αεροπλάνο προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο του Καστελλόριζου, αφού πρώτα έκανε μια βόλτα πάνω απ' τον ομώνυμο οικισμό και μου έδωσε την ευκαιρία να τραβήξω δυο τρεις φωτογραφίες. Όσο δηλαδή μπορεί κανείς να φωτογραφίσει αξιοπρεπώς από το μικρό, θολό και γρατζουνισμένο, τις περισσότερες φορές, φινιστρίνι ενός αεροπλάνου. Αν και πάνω στο βουνό το αεροδρόμιο, γρήγορα μεταφερθήκαμε με ένα αγροτικό αυτοκίνητο στον γραφικό οικισμό. Ο Γιώργος Αχλαδιώτης, ανηψιός της αείμνηστης κυράς της Ρω, με τον οποίο είχα νωρίτερα επικοινωνήσει τηλεφωνικώς, μας υποδέχθηκε και μας ξενάγησε στο νησί, μας μίλησε για τις ανάγκες  του, τη μοναξιά του, την κρατική αδιαφορία. Δεν είναι βεβαίως πρωτόγνωρα πράγματα αυτά για κάποιον, σαν την αφεντιά μου, που δεν κάνει άλλη δουλειά από το να περιπλανάται στα μικρά, ακριτικά και ξεχασμένα νησιά του Αιγαίου και να συζητά με τους λιγοστούς κατοίκους τους, να ακούει και να μοιράζεται τον πόνο και τα προβλήματά τους.

Ούτε ενάμισυ ναυτικό μίλι δεν απέχει η έσχατη αυτή προς νότον ελληνική γη από τις ακτές της Τουρκίας. Τα σπίτια του Kas (αρχαία Αντίφελλος) διακρίνονται άλλωστε καθαρά. Κάτω από αυτή τη βαρειά σκιά έζησε, και συνεχίζει να ζει, το μικρό Καστελλόριζο, που οφείλει το ένα από τα δύο όνοματά του στο "κόκκινο κάστρο" (castello rosso) που έκτισαν οι Ιωαννίτες ιππότες στα τέλη του 14ου αιώνα, τα ερείπια του οποίου δεσπόζουν πάνω απ' τον οικισμό. Το επίσημο και παλαιότερο όνομα του νησιού είναι Μεγίστη, όνομα που του έδωσαν οι Δωριείς οι οποίοι αποίκησαν το νησί. Αν και σύμφωνα με τον θρύλο ο "νονός" της Μεγίστης ήταν ο πρώτος οικιστής του νησιού Μεγιστέας, φαίνεται περισσότερο πειστική η άποψη πως το νησί ονομάστηκε έτσι επειδή είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος από μια ομάδα άλλων βραχονησίδων που το περιβάλλει.

Παρά το μικρό του μέγεθος, το Καστελλόριζο έχει μεγάλη ιστορία. Το νησί φέρεται να είχε ανεπτυγμένο πολιτισμό, από την προϊστορική περίοδο, αν κρίνει κανείς από τα αρχαία ευρήματα, προϊστορικούς πελέκεις, που οι ντόπιοι αποκαλούν "αστροπελέκια", επιγραφές, μυκηναϊκούς τάφους, τα πολυγωνικά, ισοδομικά και κυκλώπεια τείχη, αλλά και τα ερείπια του ναού του Τριοπίου Απόλλωνα (κοντά στην "Τριόπια άκρα", σημερινός "Κάβος Κριός") ή Απόλλωνος Μεγιστέως, η λατρεία του οποίου ήταν διαδεδομένη στο νησί, καθώς και στα μικρασιατικά παράλια, όπως στα Πάταρα της Λυκίας. Το 1913, σε έναν από τους αρχαίους τάφους στο οροπέδιο του Αγίου Γεωργίου, αποκαλύφθηκε μαρμάρινη σαρκοφάγος μέσα στην οποία υπήρχε, μεταξύ άλλων, και χρυσός στέφανος μυκηναϊκής εποχής, τον οποίο δώρησε η κοινότητα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.

Η διαδρομή της Μεγίστης στο πέρασμα των αιώνων ήταν μακρά και πολυτάραχη. Από την εποχή των Δωριέων και την συμμετοχή της στον Τρωϊκό πόλεμο, μέχρι τα χρόνια της Ροδιακής ακμής, από τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., οπότε το νησί ετέθη υπό τον έλεγχο ενάρετων και δραστήριων Ροδίων διοικητών (οι λεγόμενοι "Επιστάτες", αντίστοιχοι με τους αρχαίους Σπαρτιάτες "Αρμοστές"). Αν λάβει κανείς υπ' όψιν του ότι από το το 333 π.Χ. μέχρι το 304 π.Χ. η Μεγίστη έκοβε δικά της νομίσματα, θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι την περίοδο αυτή, τουλάχιστον, ήταν  αυτόνομη.

Στη συνέχεια το Καστελλόριζο καταλαμβάνεται από τον Μεγάλο Αλέξανδρο, τον Πτολεμαίο τον Α΄ και τους Ρωμαίους. Ο Λογγίνος Κάσσιος κατέστησε τη Μεγίστη ορμητήριο του Ρωμαϊκού στόλου εναντίον των Καρών και Κιλίκων πειρατών, χωρίς να υποψιάζεται ότι η "γαλάζια σπηλιά" ήταν χώρος απόκρυψης της πειρατικής λείας! Η Μεγίστη απέκτησε μερική αυτονομία, που καταργήθηκε το 38 π.Χ. από τον Αυτοκράτορα Βεσπασιανό, και μετά τη διαίρεση του Ρωμαϊκού κράτους περιήλθε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία μέχρι το 1306 μ.Χ., οπότε κατελήφθη από τους Ιωαννίτες της Ρόδου οι οποίοι την οχύρωσαν και εξορίζαν εκεί όλους όσους ήθελαν να τιμωρήσουν.

Το 1440 η Μεγίστη καταλαμβάνεται από τον Αιγυπτιακό Στόλο του Τζελάλ ελ Ντιν, που ερείπωσε την πόλη και μετέφερε τους κατοίκους αιχμαλώτους στην Ανατολή. Το 1461 το νησί περιέρχεται στην κατοχή των Καταλανών και το 1470 περνά στον βασιλιά της Νεάπολης. Το 1480 ερημώνεται και πάλι από τους Τούρκους, ενώ το 1498 το ανακαταλαμβάνει ο βασιλιάς της Νεάπολης. Το 1512 το καταλαμβάνουν οι Ισπανοί και το 1523 ο σουλτάνος Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής. Από το 1570 μέχρι το 1659 κυριαρχούν οι Ενετοί και μετά από αυτούς οι Οθωμανοί Τούρκοι υπό τον σουλτάνο Σουλεϊμάν Β΄. Ένα ατελείωτο "πινγκ πονγκ" ξένων κατακτητών οι οποίοι εκτίμησαν ιδιαιτέρως το μεγάλο φυσικό λιμάνι του Καστελλόριζου και την στρατηγική θέση του στο νοτιοανατολικό άκρο της Μεσογείου. Η Μεγίστη υποτάσσεται τελικώς δίχως αντίσταση στον τουρκικό ζυγό, πληρώνοντας μόνο έναν ετήσιο φόρο (μακτού) και κατορθώνει να διατηρήσει τα προνόμια της θρησκείας, της γλώσσας και τις εθνικές της παραδόσεις, ενώ ο εμπορικός στόλος της καταλαμβάνει περίοπτη θέση ανάμεσα στην εμπορική Δωδεκανησιακή ναυτιλία.

Κατά την περίοδο αυτή παρουσιάστηκε η ακμή της ναυτιλίας και της οικονομίας γενικότερα. Οι κάτοικοι του νησιού δημιούργησαν αποικίες στα παράλια της Μικράς Ασίας : Καλαμάκι, Αντίφελλο, Τρίστομη, Κάκαβα, Μύρα, Λιβίσι, Φοίνικα. Οι κάτοικοι του νησιού, με ένα στόλο από 500 ιστιοφόρα, επιδόθηκαν στο εμπόριο της ξυλείας, του κάρβουνου, των χαλιών και άλλων ειδών, τα οποία αγόραζαν από την Ανατολή και τα πουλούσαν στην Αίγυπτο, στην Παλαιστίνη, στην Κύπρο, στα νησιά του Αιγαίου, ακόμα και στην Ιταλία. Νέα επιδρομή όμως ανακόπτει την πρόοδο, καθώς το 1659 κυριεύουν το νησί οι Βενετοί, το ξαναπαίρνουν όμως πάλι πίσω οι Τούρκοι.

Όταν κηρύχτηκε η επανάσταση του 1821, οι κάτοικοι του Καστελλόριζου συμμετείχαν στον αγώνα προσφέροντας τα πλοία τους ενάντια στον τουρκικό στόλο, κατορθώνοντας σημαντικές επιτυχίες και αποκτώντας λάφυρα. Τα γυναικόπαιδα του νησιού είχαν φυγαδευτεί στην Κάρπαθο, την Κάσο και την Αμοργό. Μετά από την επιτυχή απελευθέρωση της Ελλάδας, το πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 όριζε στα Δωδεκάνησα να επιστρέψουν στην Τουρκική κυριαρχία, ωστόσο το Καστελλόριζο δεν έχασε τη ναυτιλιακή του ζωτικότητα. Το 1841 ο Άγγλος περιηγητής Φέλλοους, έγραφε χαρακτηριστικά: "Βάρκες και πλοία γεμίζουν το λιμάνι. Φτιάχνουν καράβια, χτίζουν σπίτια, οι άνθρωποι εδώ είναι πολύ δραστήριοι και σφύζουν από εμπορικό πνεύμα".

Οι ναυτικοί του νησιού δεν δίστασαν να ριχτούν σε ριψοκίνδυνες αλλά κερδοφόρες επιχειρήσεις. Κατάφεραν να σπάσουν τον αποκλεισμό της Γαλλίας από τον Αγγλικό στόλο, εφοδιάζοντας τους Γάλλους με τροφές και πολεμικό υλικό. Οι Γάλλοι τους ονόμαζαν "Σαν-ντραπό" (γαλλικά: sans-drapeau), δηλαδή χωρίς σημαία. Οι κάτοικοι του νησιού επέδειξαν ιδιαίτερη μέριμνα και για την πνευματική εκπαίδευση. Ιδρύθηκαν σχολεία, όπως η Σαντράπεια Σχολή το 1903 (δαπάνη των ευεργετών Λουκά και Αναστασίας Σαντραπέ), που μαζί με το Παρθεναγωγείο συγκέντρωνε 1000 μαθητές! Χτίστηκαν επίσης εκκλησίες και τέμπλα, όπως ο Μητροπολιτικός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, του Αγ. Γεωργίου του Λουκά, του Αγ. Γεωργίου Πηγαδιώτου, καθώς επίσης πολλά μοναστήρια και εξωκλήσια.

Στο διάστημα αυτό, ο ναυτικός εμπορικός στόλος του Καστελλόριζου βρισκόταν στη μεγάλη του άνθηση και το μικρό νησί, από τις αρχές του 20ού αιώνα, στη μεγαλύτερή του ακμή. Το Καστελλόριζο αριθμούσε τότε περί τους 12-14 χιλιάδες κατοίκους! Απίστευτος αριθμός, αν αναλογιστεί κανείς ότι στο νησί ζουν σήμερα 250 μόνο ψυχές!

Το 1904-1905, με την επικείμενη στρατολόγηση νέων από την Τουρκία, ξεκινά το κύμα μετανάστευσης των Καστελλοριζιών. Τον Μάρτιο του 1913, με τη βοήθεια σώματος Κρητών, οι κάτοικοι του Καστελλόριζου επαναστατούν, διώχνουν τους ελάχιστους Τούρκους και ζητούν ένωση με την Ελλάδα, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε.

Με την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, η Γαλλία, επιδιώκοντας να καταστήσει το νησί ναυτική βάση, το κατέλαβε με δόλο στις 28 Δεκεμβρίου 1915. Τότε ο οικισμός άρχισε να πλήττεται με οβίδες μεγάλου διαμετρήματος, που εκτινάσσονταν από γερμανική πυροβολαρχία εγκατεστημένη στις απέναντι τουρκικές ακτές. Οι Γάλλοι, υποβοηθούμενοι από τον πληθυσμό, αντιμετώπισαν αποτελεσματικά την εχθρική δραστηριότητα με τέσσερα τηλεβόλα των 120mm. Για την πάνδημη αυτή συμβολή του, η Γαλλική Δημοκρατία απένειμε στο Καστελλόριζο, στις 23 Οκτωβρίου 1920, το παράσημο ανδρείας και τιμητικό δίπλωμα.

Την 1η Μαρτίου του 1921, ωστόσο, η Γαλλία παραχώρησε το νησί στην Ιταλία έναντι αδράς αμοιβής. Η ναυτιλία, το εμπόριο και τα γράμματα πέφτουν σε μαρασμό, ενώ οι κάτοικοί του νησιού, μην αντέχοντας τον ιταλικό ζυγό και τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής, αρχίζουν να μεταναστεύουν προς την Αυστραλία, κυρίως, την Αίγυπτο, την Αθήνα, τη Ρόδο και αλλού, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να περιοριστεί σε 2 χιλιάδες ψυχές. Οι Ιταλοί χρησιμοποιούσαν το νησί ως σταθμό επιβατηγών υδροπλάνων. Το 1926, ισχυρός σεισμός μεγέθους 8 Ρίχτερ κατέστρεψε πάρα πολλά σπίτια.

Ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος βρίσκει το Καστελλόριζο με αισθητά μειωμένο πληθυσμό, ο οποίος υποδέχθηκε ενθουσιωδώς Άγγλους κομμάντος που αποβιβάσθηκαν στο νησί την αυγή της 24ης Φεβρουαρίου 1941. Από τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 1943, γερμανικά στούκας αρχίζουν αερομαχίες με τους Συμμάχους, γκρεμίζοντας όσα σπίτια είχανε μείνει όρθια και αναγκάζοντας τους λιγοστούς κατοίκους να εγκαταλείψουν το νησί και να βρεθούν πρόσφυγες, άλλοι στις τουρκικές ακτές και άλλοι στο προσφυγικό στρατόπεδο Νουζεϊράτ στη Γάζα της Παλαιστίνης. Μόνο η "Κυρά της Ρω", Δέσποινα Αχλαδιώτη, παρέμεινε στην ομώνυμη βραχονησίδα της για να υψώνει κάθε πρωί την ελληνική σημαία, όπως επί σαράντα χρόνια συνήθιζε να κάνει.

Μετά την απελευθέρωση στο ακατοίκητο νησί έφτασαν εκατοντάδες στρατιώτες της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, που μόλις διαπίστωσαν ότι τα σπίτια ήταν αφύλακτα προχώρησαν σε λεηλασίες. Όταν οι παλαιοί κάτοικοι ζήτησαν να επιστρέψουν, η πιο εύπορη περιοχή του νησιού πυρπολήθηκε από τους Συμμάχους προκειμένου να καλυφθούν οι λεηλασίες. Στην πυρκαγιά καταστράφηκαν 1400 σπίτια!

Το 1945, οι Καστελλοριζιοί επιστρέφουν στην πατρίδα τους σε τρεις αποστολές. Η τελευταία είχε σοβαρές απώλειες, αφού πήρε φωτιά το πλοίο στο οποίο επέβαιναν, με αποτέλεσμα να πνιγούν 33 άνθρωποι και να καούν αρκετοί. Τα ονόματα των απωλεσθέντων είναι γραμμένα σε ειδικό πίνακα, που βρίσκεται στον καθεδρικό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Το νησί πολλές φορές βομβαρδίστηκε, κάηκε, λεηλατήθηκε και γενικά καταστράφηκε εντελώς. Έμεινε υπό την διακυβέρνηση των Άγγλων, όπως και τα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, μέχρι τις 7 Μαρτίου του 1947, οπότε ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.

Σημ. : Ιστορικά στοιχεία από την Wikipedia.

Συζητώντας με τον Γιώργο Αχλαδιώτη, τους γιατρούς και τους εκπαιδευτικούς του νησιού, κατάλαβα ότι δεν θα έφτανε ούτε ένα ολόκληρο βιβλίο για να καταγραφούν τα είδη πρώτης ανάγκης που χρειαζόταν το Καστελλόριζο! Σημάδι της αδιαφορίας της Αθηνοκεντρικής εξουσίας και της ανίατης ιστορικής αμνησίας από την οποία πάσχουν, συλλήβδην, όλοι οι τρόφιμοι του Ελληνικού Κυνοβουλίου. Σημειώσαμε τις ανάγκες του σχολείου σε βιβλία, έπιπλα, μηχανήματα και εποπτικά μέσα διδασκαλίας, τις ανάγκες του Οργανισμού Νεολαίας και Άθλησης και του Ιατρείου. Σκεφτήκαμε πως ήταν φύσει αδύνατον να τις ικανοποιήσουμε όλες, υποσχεθήκαμε ωστόσο ότι θα κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να μην φθάσουμε στο νησί με άδεια χέρια τον Μάϊο.

Ένα άλλο σοβαρό θέμα που θα αντιμετωπίσει ο επισκέπτης του Καστελλόριζου είναι το κόστος διανυκτέρευσης. Το κόστος ενοικίασης ενός αξιοπρεπούς δίκλινου έφθανε ή και υπερέβαινε (την άνοιξη του 2004) τα 60 ευρώ! Αυτό βεβαίως δεν αποτελεί πρόβλημα για σας, αφού θα πάτε εκεί με το camper σας! Το μόνο πρόβλημα που (ίσως) θα αντιμετωπίσετε, είναι η τροφοδοσία της δεξαμενής του αυτοκινούμενου με νερό. Και αυτό το "πρόβλημα" όμως πρόθυμα θα σας βοηθήσουν να το λύσετε.

Τον προβληματισμό μου πάντως για τη ακριβή διαμονή τον εξέφρασα αργότερα, ανοικτά, σε μια συζήτηση που είχα με ένα Καστελλοριζιό ψαρά, αλλά βεβαίως δεν ήταν αυτός αρμόδιος για να δώσει μια ικανοποιητική απάντηση στην εύλογη απορία μου. Μια απάντηση που μου έδωσε, εμμέσως πλην σαφώς, η όψη του τουριστικά αναπτυγμένου Kas στην απέναντι ακτή της Τουρκίας, όταν περάσαμε εκεί, δύο μήνες αργότερα, με το καίκι που εκτελεί το τοπικό δρομολόγιο. Τίποτε, τελικώς, δεν είναι τυχαίο...

Λίγο πριν φύγουμε απ' το Καστελλόριζο είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον παπα Γιώργη Μαλτέζο. Τι να πρωτοθυμηθώ από όσα μου είπε; Ότι τρέχει στο Kas της Τουρκίας όποτε έχει πονόδοντο; Ότι λίγο έλειψε να τον κλείσουν κάποτε οι "δικοί μας" στη "στενή" επειδή έφυγε από το νησί, χωρίς επίσημη άδεια, προκειμένου να μεταφέρει με ένα ταχύπλοο στο Kas της Τουρκίας ένα βαρειά τραυματισμένο παλληκάρι; Το παράπονό του επειδή η απόφαση να γίνει το Καστελλόριζο επίσημο λιμάνι εισόδου και εξόδου και να λήξει μ' αυτόν τον τρόπο η τουριστική του απομόνωση, σκοντάφτει στα γρανάζια του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης;

Ανάλογη ήταν η συζήτηση που είχα και με ένα ψαρά. Τον Νίκο.... Και τι δεν είπε μ' εκείνη την χαρακτηριστική ντόπια προφορά του. Ότι πολλά βασικά είδη και υπηρεσίες δεν υπάρχουν στο νησί, με αποτέλεσμα να έρχονται όλα απ' την Τουρκία! Ότι δεν μπορεί να πουλήσει τα ψάρια του επειδή φέρνουν εισαγόμενα απ' την Τουρκία! Ότι επί ΠΑΣΟΚ έπεσαν πολλά χρήματα στο Καστελλόριζο αλλά αυτά έβγαλαν φτερά και πέταξαν! Ότι τα είκοσι ένα σπίτια που θα στέγαζαν τους άστεγους συμπατριώτες του κατασκευάστηκαν με ακατάλληλα υλικά και κρίθηκαν τελικώς μη κατοικήσιμα! Ότι η λιμνοδεξαμενή, για την κατασκευή της οποίας δαπανήθηκαν πολλά χρήματα, δεν συγκράτησε ποτέ τα νερά της βροχής γιατί είναι... τρύπια! Ότι ο Αλαφούζος (ιδιοκτήτης τότε του ΣΚΑΪ) πήρε την επιδότηση, για την δημιουργία ραδιοφωνικού σταθμού στο Καστελλόριζο, και μετά από λίγους μήνες ο ραδιοφωνικός αυτός σταθμός σταμάτησε να λειτουργεί!

"Σκέφτομαι σοβαρά να φύγω κι' εγώ απ' το νησί", είπε στο τέλος της συζήτησής μας ο Νίκος, και συνέχισε : "Κουράστηκα να φυλάω αυτόν τον τόπο και να μη μπορώ να επιβιώσω και άλλοι να αρπάζουν τα χρήματα και να εξαφανίζονται...".

Αφήσαμε πίσω μας το Καστελλόριζο με ανάμικτα συναισθήματα, έκδηλη αγωνία και ανυπομονησία. Ανάμικτα συναισθήματα που ισορροπούσαν ανάμεσα στην αγαλλίαση στη θέα του γοητευτικού τοπίου και την οργή για την εγκατάλειψη των κατοίκων του. Αγωνία για τις πιθανότητες ικανοποίησης των αναγκών του σχολείου, του Ιατρείου και του Οργανισμού Νεολαίας και Άθλησης, την ασφαλή μετάβαση στο ακριτικό νησί των δεκάδων φουσκωτών σκαφών από την Αθήνα, την Πελοπόνησο, την Κρήτη, την Κω και τη Ρόδο, και ανυπομονησία για την ημέρα του απόπλου μας από την Ανάβυσσο. Τότε που, επί δύο ολόκληρες ημέρες, θα διασχίζαμε ολόκληρο το Αιγαίο και θα καλύπταμε την απόσταση των 320 ν. μιλίων που θα μας χώριζαν από το ακριτικό Καστελλόριζο...

Υ.Γ. : Η όποια απώλεια ευκρίνειας των φωτογραφιών οφείλεται στη μετατροπή των έγχρωμων διαφανειών (slides) σε ψηφιακή μορφή. Ζητώ την επιείκεια των αναγνωστών.