Rib and Sea

Κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Τα Χριστούγεννα του 2011 ήταν πολύ διαφορετικά. Άλλοτε συνηθίζαμε να επιβιβαζόμαστε στην "κλούβα" ή στο αυτοκινούμενο, κατά περίσταση, και να παίρνουμε τους δρόμους, πότε προς βορράν, με τελικό προορισμό τις Πρέσπες ή τα Λουτρά της Αριδαίας, πότε προς νότον, περιπλανώμενοι στα χωριά της ορεινής Αρκαδίας ή της Μεσσηνιακής Μάνης και πότε προς δυσμάς, στους αυτοκινητόδρομους της Ιταλίας, της Αυστρίας ή της Γερμανίας. Τότε όμως δεν είχε εκδηλωθεί ακόμη η οικονομική κρίση ούτε υπήρχε τρόϊκα και Δ.Ν.Τ. Γεμίζαμε λοιπόν το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου, γεμίζαμε και τις τσέπες μας, με ό,τι περίσσευε, και όπου μας βγάλει. Το μυαλό θα μας σταματούσε;

Θέλαμε και τότε, όπως κάθε χρονιά, να εγκαταλείψουμε εκείνες τις άγιες ημέρες το... βρωμερόν άστυ, αλλά κάτι η έκτακτη εισφορά... "αλληλεγγύης" (προς τους κλέφτες του Κυνοβουλίου), κάτι τα χαράτσια, κάτι οι διογκωμένοι λογαριασμοί και οι ασφαλιστικές εισφορές, δεν μας άφησαν πολλά περιθώρια για όνειρα. Τρελλαινόμουν μάλιστα στην ιδέα ότι δεν είχαμε καταφέρει, λόγω οικονομικής δυστοκίας, να χρησιμοποιήσουμε τα δωρεάν εισιτήρια για ένα ταξίδι στο εξωτερικό (δύο άτομα και το camper) που μας χορηγούν κάθε χρόνο οι ναυτιλιακές εταιρείες που διαφημίζονται στο περιοδικό. Και μια περιήγηση στις χιονισμένες Αλπικές πλαγιές της Αυστρίας και του Τυρόλου καθόλου δεν θα μας χάλαγε. Πώς να γίνει όμως αυτό; Γιατί, εντάξει, περνάς δωρεάν στην Ανκώνα ή στη Βενετία με το καράβι. Μετά; Δεν θέλεις καύσιμα, διόδια και κάποια ευρώ στην τσέπη σου για μια ώρα ανάγκης; Δεν θα μπεις στον πειρασμό να δειπνήσεις, μία έστω φορά, σε ένα από τα εκπληκτικά εστιατόρια της Αυστρίας και της Γερμανίας ή να καταθέσεις τον οβολό σου, σε μια από εκείνες τις υπέροχες Χριστουγεννιάτικες βιτρίνες του Σάλτσμπουργκ, για να δώσεις τη χαρά στην εγγονή σου όταν επιστρέψεις;

Ξεχάσαμε λοιπόν τις Αλπικές πλαγιές και τις στολισμένες βιτρίνες του Σάλτσμπουργκ και αποφασίσαμε να κάνουμε χρήση των δωρεάν εισιτηρίων για το εσωτερικό, προτού περάσει η χρονιά και τα χάσουμε κι' αυτά. Άνοιξα τον χάρτη του Αιγαίου, όπως συνήθιζα να κάνω όταν ταξιδεύαμε με το φουσκωτό, και ανάμεσα στα νησιά που εξυπηρετεί η "Blue Star Ferries" επιλέξαμε την Πάτμο και τη Λέρο. Ευκαιρία να συναντήσουμε και κάποιους φίλους οι οποίοι συχνά παραπονούνται ότι τους ξεχάσαμε. Έκανα λοιπόν εγκαίρως τις κρατήσεις ενώ η κυρία Χριστίνα Γρηγορά, της "Attica Group", μας βοήθησε να κάνουμε την "υπέρβαση" παρέχοντάς μας δωρεάν εισιτήρια και τη δυνατότητα να επισκεφτούμε και τα δύο νησιά. Στις 20 Δεκεμβρίου επιβιβαστήκαμε λοιπόν στο "Blue Star I" και απολαύσαμε τη χλιδή και την εξυπηρέτηση που προσφέρει η εταιρεία στους επιβάτες της. Απόλαυση η οποία σαφώς εκτοξεύεται όταν το κόστος του ταξιδιού είναι μηδενικό...

Κάτι η μικρή καθυστέρηση απόπλου από τον Πειραιά, κάτι η έκτακτη καθυστέρηση στο λιμάνι της Ερμούπολης, λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων, που ανάγκασαν τον καπετάνιο του καραβιού να το προσεγγίσει δύο φορές προκειμένου να αποβιβαστούν επιβάτες και οχήματα, φθάσαμε τελικώς στη Σκάλα της Πάτμου γύρω στις 5 τα ξημερώματα της επομένης. Άντε τώρα να μη διαθέτεις αυτοκινούμενο και να ψάχνεις χαράματα για ξενοδοχείο προκειμένου να συμπληρώσεις τον ύπνο που δεν πρόλαβες να απολαύσεις στο καράβι. Κάτι λιγότερο από είκοσι λεπτά χρειάστηκε να περάσουν μέχρι να παρκάρω το camper στο δημοτικό παραθαλάσσιο χώρο στάθμευσης και να κουρνιάσουμε στη ζεστασιά του πρυμιού κρεββατιού...

Την άλλη μέρα, 21 Δεκεμβρίου, το κρύο, η συννεφιά και ένας αέρας που λύγιζε τα αλμυρίκια της παραλίας ήταν αυτά που έκλεψαν την παράσταση μόλις παραμέρισα το σκίαστρο του παράθυρου. Φαίνεται πως μόλις είχαμε προλάβει να φθάσουμε στο νησί γιατί στις ειδήσεις μιλούσαν ήδη για απαγορευτικό. Μέσα, η θαλπωρή της Webasto ήταν αρκετή για να φρενάρει, προσωρινώς, την επιθυμία μας να γνωρίσουμε το νησί. Έπρεπε ωστόσο να πάρουμε τους δρόμους, το συντομότερο, γιατί δεν επισκέπτεται κανείς την Πάτμο, έχοντας τρεις μόνο ημέρες στη διάθεσή του, περιοριζόμενος στην απόλαυση μιας ζεστής σοκολάτας και στη θαλπωρή ενός camper. Αυτά μπορεί να τα απολαύσει και στο Λαύριο, ας πούμε, ή στο Πόρτο Ράφτη.

Αγόρασα λοιπόν μια σακκούλα μανταρίνια από ένα πλανόδιο Καλύμνιο παραγωγό, που περίμενε ματαίως το καράβι για να επιστρέψει στο νησί του, και ξεκινήσαμε ακολουθώντας τον δρόμο που κατευθύνεται προς την βορειοανατολική ακτή του νησιού.

Πρώτος μικρός οικισμός, καθώς ανηφορίζουμε προς βορράν, το Μελόϊ, με όμορφη παραλία και το μοναδικό οργανωμένο camping της Πάτμου. Εδώ, η σύζυγος του Αγά Χαν, σε ένα μεγάλο παραθαλάσσιο οικόπεδο φιλοξενεί απόμαχους... κυρ Μέντιους! Γαϊδουράκια ντε, τα οποία είχαν πέσει τα τελευταία χρόνια σε δυσμένεια και είχαν ξεχαστεί. Κάποιοι (ας όψεται η οικονομική κρίση που τους ανάγκασε να σκαρφίζονται καινούργιες "επιχειρήσεις") άρχισαν προσφάτως να εκτρέφουν θηλυκά ζώα για το θρεπτικό και θεραπευτικό, κυρίως, γάλα τους! Όχι ότι η σύζυγος του Αγά Χαν συγκεντρώνει, για τον ίδιο λόγο βεβαίως, τα γερασμένα γαϊδούρια στο Μελόϊ!

Αμέσως μετά το Μελόϊ η πιο τουριστική παραλία της Πάτμου, το Αγριολίβαδο. Τίποτε πάντως δεν προϊδεάζει τον χειμερινό επισκέπτη για το τι συμβαίνει εδώ το καλοκαίρι. Υποθέτω ότι οι ομπρέλλες και οι ξαπλώστρες βεβαίως θα κυριαρχούν. Τα αλμυρίκια ωστόσο, που ευδοκιμούν σε όλες σχεδόν τις Πατηνιώτικες παραλίες, δίνουν μια εναλλακτική λύση σ' αυτούς που προτιμούν την παραδοσιακή σκιά χωρίς να πρέπει να καταβάλλουν καμμιά δεκαριά ευρώ για μια ομπρέλλα και μια ξαπλώστρα.

Ο μεγάλος ναός του Ευαγγελισμού κυριαρχεί με την παρουσία του στην πλατεία του Επάνω Κάμπου. Στον Κάτω Κάμπο η θάλασσα, με σκιερή από αλμυρίκια παραλία και λίγα σπίτια. Αν τιμήσετε το εστιατόριο του Πανάγου, απέναντι από τον ναό του Ευαγγελισμού, θα γευτείτε υπέροχα μαγειρευτά φαγητά. Δοκίμασα γλώσσα στιφάδο η οποία θα μου μείνει αξέχαστη! Είναι βεβαίως γεγονός ότι δεν υπάρχει μόνο αυτό το εστιατόριο στην Πάτμο. Κάθε άλλο μάλιστα. Την εποχή όμως που εμείς επιλέξαμε να πάμε στο νησί πάλι καλά που ήταν και αυτό ανοικτό! Είναι γνωστό, άλλωστε, το φαινόμενο της ερήμωσης της περιφέρειας, και στην προκειμένη περίπτωση των νησιών του Αιγαίου, κατά την διάρκεια των χειμερινών μηνών. Όπως είναι ευνόητο πόσο διαφορετικές θα είναι οι παραλίες και η τουριστική αγορά της Πάτμου κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Εμείς πάντως δεν παραπονεθήκαμε γιατί είχαμε απόλυτη ευχέρεια ελιγμών, απεριόριστο χώρο πάρκινγκ (όπου μας άρεσε)και ετοιμοπόλεμο χώρο ενδιαίτησης και διανυκτέρευσης. Το "όπου γης και πατρίς" στις δόξες του!

Ο δρόμος συνεχίζει, πότε ανηφορίζοντας προς τους λόφους και πότε "χαϊδεύοντας" τις παραλίες. Φθάσαμε στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού, στην παραλία Λάμπη. Το εστιατόριο ήταν βεβαίως κλειστό. Πουθενά κάποιο ίχνος ανθρώπινης ζωής. Φαντάστηκα πόσο διαφορετικό θα ήταν το τοπίο το καλοκαίρι, με τους παραθεριστές να κατακλύζουν την παραλία και τον χώρο του πάρκινγκ να ασφυκτιά απ' τα αυτοκίνητα.

Στο βόρειο άκρο της Πάτμου, εκεί που η τραμουντάνα λυσσομανάει και μαστιγώνει τα κύματα, μας είπαν ότι υπάρχει η παραλία με την ονομασία "Λιβάδι Καλογήρων". Παραλία που προτιμούν οι λάτρεις της μοναξιάς, μιας και ο δρόμος που πάει ως εκεί δεν είναι και ο καλύτερος. Με δεδομένη την βροχή που είχε προηγηθεί δεν επιχειρήσαμε να τον "περπατήσουμε". Αυτού του είδους οι "επικίνδυνες αποστολές" γίνονται ευκολότερες όταν διαθέτει κανείς σκάφος. Τρόμαξα στη σκέψη και μόνο ότι μπορούσε το camper να κολλήσει στη λάσπη...

Επιστρέψαμε και πάλι στον Κάμπο, που αποτελεί κομβικό σημείο, αν θέλει κανείς να περιπλανηθεί στις παραλίες του βοριά, και ακολουθήσαμε κατεύθυνση ανατολική. Το τοπίο γίνεται πιο απρόσιτο, παρθένο, χωρίς τουριστικές εγκαταστάσεις, με μικρές παραλίες που διαδέχονται η μία την άλλη. Βάγεια, Κακόσκαλο, παραλία Λυγινού και στην άκρη της χερσονήσου η εντυπωσιακή εκκλησία της Παναγίας του Γερανού, όπου τον Δεκαπενταύγουστο πραγματοποιείται πανηγύρι, με παραδοσιακό γλέντι, φαγητό, χορό και τραγούδι, μετά τον Εσπερινό.

Το εξωκλήσι της Παναγιάς του Γερανού είναι ένα από τα αρχαιότερα μνημεία και από τα ωραιότερα τοπία της Πάτμου, πόλος έλξης αρκετών ξένων και ντόπιων παραθεριστών το καλοκαίρι. Το συμπέρασμα των αρχαιολόγων που έχουν επισκεφθεί την περιοχή είναι ότι στο συγκεκριμένο σημείο υπήρχε προχριστιανικός οικισμός με τείχη και, πιθανώς, παλαιός ειδωλολατρικός ναός στα ερείπια του οποίου κτίστηκε χριστιανικός ναός, που κι αυτός έπεσε και πάνω στα ερείπιά του κτίστηκε ο σημερινός δίκλιτος ναός από ψαράδες και κατοίκους της περιοχής Κονσολάτο Σκάλας Πάτμου, οι οποίοι έχουν αναλάβει από τότε και την συντήρησή του.

Κάθε άλλο παρά ξαφνιάστηκα διαβάζοντας αυτή την πληροφορία, δεδομένου ότι είναι γνωστή η τακτική του ιερατείου να κτίζει ναούς πάνω στα ερείπια αρχαίων ελληνικών λατρευτικών τόπων. Μια προσπάθεια, θαρρείς, να εξαφανιστούν τα ίχνη της παλιάς θρησκείας και μαζί μ' αυτήν και τα ιστορικά μνημεία που συνδέονται μαζί της. Η θέα πάντως από εκεί της εισόδου στο λιμάνι της Πάτμου, της Χώρα με το μοναστήρι του Αγ. Ιωάννη και τα γύρω νησιά, όπως το Χιλιομόδι, τη Λέρο, τους Λειψούς, τους Αρκιούς και το Μαράθι, είναι εκπληκτική.

Παρά τη συμβουλή του φίλου μας Βαγγέλη Γεραπετρίτη, να μην επιχειρήσουμε να φθάσουμε στις Λεύκες με το αυτοκίνητο, λίγη ώρα αργότερα πάρκαρα το camper εκεί που τερματίζει η άσφαλτος και ακολουθήσαμε με τα πόδια το λασπωμένο μονοπάτι προς την ομώνυμη παραλία. Το μεγάλο εντυπωσιακό αρχοντικό κλέβει πάντως την παράσταση σε ένα χώρο που δεν θα περίμενε κανείς να δει κάτι τέτοιο. Κυριολεκτικώς στη μέση του πουθενά! Κάποιες πληροφορίες λένε ότι το αρχοντικό αυτό ανήκει σε ένα Πατηνιώτη επιχειρηματία, τον κ. Νίκο Μουνδρέα.

Αντικρύζοντας τον δρόμο που είχε μεταβληθεί σε λασπωμένη λίμνη, λίγα μέτρα προτού φθάσουμε στη θάλασσα, η σκέψη μου πήγε στον Βαγγέλη. Τον είχα παρακούσει εν μέρει, ευτυχώς, γιατί διαφορετικά το αυτοκινούμενο θα ήταν ακόμη εκεί κολλημένο! Όσο για την παραλία; Ένα βουνό από φύκια και στην άκρη μια καντίνα. Αναπόφευκτη συνέπεια, αφού η παραλία αυτή είναι ανοικτή στην όστρια. Τον άνεμο που, κατ' εξοχήν, την επισκέπτεται κατά την διάρκεια του χειμώνα. Δεν θα ήθελα πάντως να είμαι ούτε ψύλλος στον κόρφο αυτών που θα κληθούν να απομακρύνουν όλα αυτά τα φύκια λίγο πριν αρχίσει η τουριστική περίοδος...

Χορτάτοι από τις εικόνες και τις εμπειρίες εκείνης της ημέρας, ξυλιασμένοι όμως από το διαπεραστικό κρύο, κουρνιάσαμε λίγο πριν βραδυάσει στη ζεστασιά του αυτοκινούμενου, στο φιλόξενο δημοτικό πάρκινγκ της Σκάλας. Παίξαμε την καθιερωμένη παρτίδα τάβλι με την καπετάνισσα (καταβάλλει εδώ και χρόνια φιλότιμες προσπάθειες να με κερδίσει), πέρασα τις φωτογραφίες στον υπολογιστή και τιμήσαμε δεόντως τα μεζεδάκια που ετοίμασε η οικοδέσποινα. Το έχω ξαναπεί και, ενδεχομένως, θα το πω πολλές φορές ακόμη : δεν χρειάζονται πολλά πράγματα για να είναι κανείς ψυχικά "γεμάτος" (για να μην πω ευτυχισμένος, που είναι "βαρειά" κουβέντα). Και τα υπέροχα αυτά τετράτροχα σπίτια είναι νομίζω το ιδανικό μέσο γι' αυτή την ευχαρίστηση. Αυτός είναι άλλωστε και ο κύριος λόγος που, ενώ μια χούφτα ανεγκέφαλοι κυβερνώντες τιμωρούν τους ιδιοκτήτες των αυτοκινούμενων (και όχι μόνο) με παράλογα χαράτσια, υπέρογκα τέλη κυκλοφορίας, απίστευτους έμμεσους φόρους στα καύσιμα, γελοία διόδια και τεκμήρια συντήρησης, εμείς το κρατάμε με νύχια και με δόντια! Δεν είναι μάλιστα λίγες οι φορές που, βλέποντας όλη αυτή τη θύελλα των φοροεισπρακτικών μέτρων, σκεφτόμαστε να εγκαταλείψουμε το σπίτι μας και να εγκατασταθούμε μονίμως στο camper! Σαν τους τσιγγάνους! Εντάξει, ας μην είμαι και υπερβολικός. Κάποιους... χλιδάτους τσιγγάνους!

Η Σκάλα είναι το λιμάνι της Πάτμου και αποτελεί το επίνειο της Χώρας. Εδώ εδρεύουν όλες οι Δημόσιες Υπηρεσίες του νησιού, υπάρχουν τα περισσότερα καταστήματα, αλλά και η μαρίνα που φιλοξενεί τα σκάφη των ντόπιων και των επισκεπτών. Από τη Σκάλα αποπλέουν το καλοκαίρι τουριστικά σκάφη που πραγματοποιούν μικρές ημερήσιες κρουαζιέρες μεταφέροντας τους παραθεριστές στις παραλίες της Πάτμου. Το νησί, άλλωστε, δεν είναι μεγάλο και είναι εύκολο να το περιηγηθεί κανείς μέσα σε μικρό σχετικώς χρονικό διάστημα. Έχει έκταση 34 μόλις τετραγωνικά χιλιόμετρα, με το μέγιστο μήκος του να μην υπερβαίνει τα 10 και το μέγιστο πλάτος του τα 6 μίλια. Το ψηλότερο βουνό της Πάτμου δεν υπερβαίνει τα 250 μέτρα (Προφ. Ηλίας) ενώ η ακτογραμμή της είναι πολυσχιδής, με πολλούς όρμους και μικρές βραχονησίδες που τις περιβάλλουν, όπως το Πρασονήσι, το Τραγονήσι, το Χιλιομόδι, η Αγία Θέκλα, ο Αϊ Γιώργης, ο Σκλάβος, η Σκλαβοπούλα και τα νησιά Μπαλάμου.

Η Πάτμος έχει έντονη, θρησκευτική κυρίως, ιστορική παρουσία και γίνεται γνωστή από τον 1ο μ.Χ. αιώνα από την παρουσία εκεί, ως εξόριστου για δύο χρόνια, του Ιωάννη του Θεολόγου, μαθητή του Ιησού, ο οποίος ευρισκόμενος στο σπήλαιο της Αγίας Άννας έγραψε το «Ευαγγέλιο» (πιθανώς) και την «Αποκάλυψη», όπως ο ίδιος μαρτυρεί: "Εγενόμην εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω δια τον λόγον του Θεού και δια την μαρτυρίαν του Ιησού Χριστού. Εγενόμην εν πνεύματι εν τη Κυριακή ημέρα και ήκουσα οπίσω μου φωνήν ως σάλπιγγος λεγούσης: ό βλέπεις γράψον εις βιβλίον και πέψον ταις επτά Εκκλησίαις" (Αποκάλυψη α , 9). Στη Σκάλα (επίνειο) σώζονται τα δύο εκκλησάκια αφιερωμένα το μεν ένα στον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή και το άλλο στους μαθητές του Πολύκαρπο και Πρόχορο.

Μετά τον θάνατο του Ιωάννη του Θεολόγου στην Έφεσο, περί το έτος 100 μ.Χ., η Πάτμος πέφτει στην αφάνεια για οκτώ αιώνες, όταν το 904, μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους κουρσάρους του Λέοντα του Τριπολίτη, οι αιχμάλωτοι Θεσσαλονικείς αποβιβάστηκαν στο νησί. Ο Βυζαντινός ιστορικός Ιωάννης Καμενιάτης, που έγραψε το χρονικό της τραγωδίας εκείνης, σημειώνει τα ακόλουθα: "Ούτω φερόμενοι κατηντήσαμεν είς τινα νήσον, Πάτμον καλουμένην, ένθα δή και προσεμείναμεν εξ ημέρας, παντός χαλεπού πείραν εν αυτή καθυπομένοντες, ανύδρου γαρ όντος του τόπου εληΐζετο τους αιχμαλώτους η δίψα".

Το έρημο σχεδόν αυτό νησί άρχισε να εποικίζεται στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, όταν ο μοναχός Όσιος Χριστόδουλος, από τη Βιθυνία, έλαβε από τον Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιο Α' τον Κομνηνό (1081 – 1118) την άδεια να ιδρύσει στην Πάτμο τη Μονή του Ιωάννη του Θεολόγου σε ύψωμα πάνω από το σπήλαιο της Αποκάλυψης ακριβώς πάνω στον αρχαίο βωμό της Θεάς Αρτέμιδος (πάγεια τακτική του ιερατείου να σκεπάζει αρχαία μνημεία). Η εν λόγω Μονή κτίσθηκε σε μορφή μεσαιωνικού κάστρου, με επάλξεις και τείχη επιστήριξης, με καθολικό στο κέντρο αυτής, μικρό μεν, αλλά περίλαμπρο στην τέχνη, καθώς και με άλλα κτίσματα, κελιά και δεξαμενές. Γύρω από το μοναστήρι άρχισαν να εγκαθίστανται, εκτός από τους μοναχούς, και κοσμικοί, με τις οικογένειές τους, κτίζοντας σπίτια και έχοντας ως άσυλο την, εν είδη κάστρου, οχυρωμένη Μονή ώστε να προφυλαχθούν σε περίπτωση πειρατικής επιδρομής. Έτσι η Μονή συνδέθηκε με την ιστορία και την ανάπτυξη του νησιού.

Επίσης, με χρυσόβουλο του ίδιου του Αυτοκράτορα Αλέξιου Α', το 1088 ιδρύεται στη Μονή η Πατμιάδα Σχολή, η οποία, σύμφωνα με το ιδρυτικό χρυσόβουλο, φέρει την ονομασία "Φροντιστήριο μαθητών". Η έναρξη λειτουργίας της, όμως, καταγράφεται το έτος 1534, που οργανώθηκε από τον Μητροπολίτη Νεοκαισαρείας Γρηγόριο και συστηματικότερα από τον 17ο αιώνα, όταν εξασφαλίσθηκε η οικονομική συντήρηση από τον επιφανή Έλληνα Μανωλάκη Καστοριανό, κάτοικο Κωνσταντινούπολης και στη συνέχεια από το 1713 που ανέλαβε την διδασκαλία σ' αυτήν, ως γυμνασιάρχης, ο Πάτμιος στην καταγωγή Μακάριος Καλογεράς.

Το 1769 με Πατριαρχικό σιγίλιο (έγγραφο που ρύθμιζε θέματα εξωτερικής πολιτικής) η Σχολή μετονομάζεται σε "Κοινή Σχολή του Γένους", οπότε και ανέλαβε την γυμνασιαρχία αυτής ο Πάτμιος Δανιήλ Κεραμεύς. Την Σχολή της Πάτμου, από την οποία απεφοίτησαν πολλοί διδάσκαλοι του Γένους, λόγιοι και διάσημοι Αρχιερείς και Πατριάρχες, συντηρούσε στα τέλη του 19ου αιώνα, μέχρι και το 1912, ο εν Αθήναις ιδρυθείς σύλλογος των Μικρασιατών "Ανατολή", ενώ ήδη στη Σχολή λειτουργεί Ιερατική Σχολή με καθηγητές του Ελληνικού κράτους και λογίους μοναχούς παρέχουσα τη μόρφωση πλήρους Γυμνασίου και Εκκλησιαστικού Λυκείου αναγνωρισμένη ως κρατικό ίδρυμα.

Ανηφορίσαμε τον ελικοειδή δρόμο που ξεκινάει από τη Σκάλα και φθάνει στη Χώρα και το μεγαλοπρεπές καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη. Ο ουρανός μυξόκλαιγε και δεν έλεγε να ησυχάσει. Στο μέσο περίπου της απόστασης συναντήσαμε το σπήλαιο όπου ο Ιωάννης ο Θεολόγος έγραψε την Αποκάλυψη. Πήρα τη φωτογραφική και τη βιντεοκάμερα επ' ώμου αλλά ο φύλακας με σταμάτησε : "Μόνο αν πάρετε άδεια από τον ηγούμενο της Μονής μπορείτε να βγάλετε φωτογραφίες και να τραβήξετε βίντεο". Δεν επέμεινα γιατί ήξερα ότι θα έχανα τον χρόνο μου. Το ιερατείο δεν αφήνει, κατά κανόνα, τέτοιες ευκαιρίες να πάνε χαμένες. Έχει στην κατοχή του ένα τέτοιο πολύτιμο και διεθνούς ακτινοβολίας ιερό τόπο και θα αφήσει να τον φωτογραφίζει ο καθένας; Και πώς θα πουληθούν μετά οι φωτογραφίες που θα βγάλει ο συμβεβλημένος φωτογράφος ώστε να γεμίσει το θησαυροφυλάκιο του μοναστηριού;

Έμεινε λοιπόν ανεκπλήρωτη η επιθυμία μου να φωτογραφίσω την κρύπτη του Ιωάννη αλλά δεν το έβαλα κάτω. Βρήκα τον ηγούμενο του μοναστηριού, τον Αρχιμανδρίτη Αντύπα, και ζήτησα την άδειά του να φωτογραφίσω το σπήλαιο της Αποκάλυψης. Εκείνος δεν αρνήθηκε. Με κάλεσε μάλιστα να βιντεοσκοπήσω μέρος της Θείας Λειτουργίας αλλά ο φτωχός φωτισμός δεν μου επέτρεψε να κάνω και πολλά πράγματα...

Ολόκληρη η τουριστική υποδομή και ανάπτυξη της Πάτμου έχει στηριχθεί, θα έλεγε κανείς, στον λόφο αυτό, πάνω ακριβώς από το λιμάνι, όπου βρίσκονται το καστρομονάστηρο της Μονής και το σπήλαιο της Αποκάλυψης του Ιωάννη του Θεολόγου. Υπέροχα παλιά αρχοντικά, θολωτά στενοσόκακα, γραφικά ταβερνάκια και μεζεδοπωλεία, και μια ανεπανάληπτη θέα της Σκάλας, των γύρω όρμων, των οικισμών και του απέραντου γαλάζιου που κόβει την ανάσα. Μπορεί να κάθεται κανείς με τις ώρες δίπλα στις πολεμίστρες του κάστρου, να κάνει ιστορική αναδρομή στο παρελθόν και να "χαρτογραφεί" με το βλέμμα του ολόκληρη την περιοχή. Το καστρομονάστηρο του Ιωάννη του Θεολόγου, μαζί με όσα το περιβάλλουν, έχει αποτελέσει το θέμα μιας από τις πιο καλοπουλημένες ελληνικές καρτ ποστάλ.

Στο ύψος των ανεμόμυλων ξεκινάει ο δρόμος που καταλήγει στις νότιες παραλίες του νησιού. Πλησιέστερη η παραλία και ο οικισμός του Γροίκου με την Πέτρα σε απόσταση αναπνοής, αλλά απροσπέλαστη σχεδόν από την ξηρά με "νορμάλ" αυτοκίνητο. Αξίζει πάντως να περπατήσετε μέχρι εκεί ή να χρησιμοποιήσετε το "παπί", που ενδεχομένως έχετε στη σχάρα του camper, γιατί ο βράχος αυτός παρουσιάζει πολλές εντυπωσιακές εσοχές και ανοίγματα, ενώ η παρακείμενη παραλία σφύζει από κόσμο το καλοκαίρι. Στον Γροίκο υπάρχουν πολλά ταβερνάκια και εστιατόρια (ανοικτά μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες) και ασφαλές αγκυροβόλιο, εάν διαθέτετε σκάφος. Μπορείτε να παρκάρετε το camper στο δημοτικό πάρκινγκ, λίγο πριν φθάσετε στην παραλία, και να διανυκτερεύσετε εκεί. Αυτό, ωστόσο, φαντάζομαι ότι θα είναι σχεδόν αδύνατο να γίνει το καλοκαίρι όταν ο σχετικά περιορισμένος αυτός χώρος θα είναι γεμάτος από αυτοκίνητα παραθεριστών.

Η βροχή συνέχιζε το επίμονο τροπάρι της, αλλά ο αέρας είχε πια κοπάσει και το κρύο δεν ήταν ανάλογο αυτού που μαθαίναμε ότι επικρατεί στις βόρειες περιοχές της χώρας. Αφήσαμε πίσω μας τον Γροίκο και συνεχίσαμε προς νότον. Το καρνάγιο, στην περιοχή Διακόφτι, με εξέπληξε με το μέγεθος και τις υπηρεσίες που προσφέρει, με το ομώνυμο εστιατόριο να είναι πάντως ερμητικά κλειστό αυτή την εποχή. Μια πινακίδα ενημερώνει τον επισκέπτη ότι μπροστά του είναι η πολυδιαφημισμένη παραλία Ψιλή Άμμος. Η παραλία όμως που απλωνόταν μπροστά μας δεν ήταν ούτε "ψιλή, ούτε αμμουδερή, ούτε ενέπνεε για κολύμβι.

Πάρκαρα το αυτοκινούμενο στην άκρη τού, λασπωμένου από τη βροχή, δρόμου, και ρώτησα έναν ηλικιωμένο ντόπιο που πήρε το μάτι μου σε ένα παρακείμενο σπιτάκι. "Δεν είναι αυτή η Ψιλή Άμμος", απάντησε εκείνος λύνοντας την απορία μου. "Είναι περίπου μισή ώρα δρόμος από δω με τα πόδια γιατί δεν πάει αυτοκίνητο μέχρι εκεί ούτε μηχανάκι".

Ψιλόβρεχε και το μονοπάτι ήταν λασπωμένο, αλλά η εμμονή μου να ολοκληρώνω κάθε κάτι που αρχίζω με έκανε να πάρω την ομπρέλλα ανά χείρας και να ενημερώσω την καπετάνισσα : "Θα περπατήσω μέχρι εκεί να δω αυτή την περιβόητη καλύτερη παραλία της Πάτμου. Αν θέλεις, έλα μαζί μου". Εκείνη μου είπε πως δεν είχε τα κατάλληλα παπούτσια για να περπατήσει στις λάσπες και ότι προτιμούσε να παραμείνει στο camper προκειμένου να ετοιμάσει κάτι για το μεσημεριανό φαγητό.

Ακολούθησα λοιπόν το μονοπάτι και μοιράστηκα τη διαδρομή μέχρι την Ψιλή Άμμο με τα γίδια που έβοσκαν στα γύρω υψώματα και κοιτούσαν περίεργα τον μοναχικό περιπατητή με την ομπρέλλα. Η εν λόγω παραλία πάντως δεν μπορώ να πω ότι με εντυπωσίασε, έχοντας βεβαίως στο μυαλό μου την εικόνα της Ελαφονήσου, των Αρμαθιών ή των παραλιών της Σερίφου. Το περπάτημα όμως μέχρι εκεί είναι σαφώς μια εμπειρία. Μια διαδρομή ρουτίνας που κάνουν κάθε μέρα οι τουρίστες του καλοκαιριού, όπως έμαθα...

Αυτό που πρέπει να τονίσω, ολοκληρώνοντας αυτό το οδοιπορικό στην Πάτμο, είναι ότι πρόβλημα στάθμευσης και ασφαλούς διανυκτέρευσης, για τους κατόχους αυτοκινούμενων τροχόσπιτων τουλάχιστον, δεν υπάρχει στο νησί της Αποκάλυψης, αλλά και σε κανένα από τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Όπου σας αρέσει μπορείτε να σταματήσετε και να απολαύσετε τις ανέσεις που σας παρέχει το αυτοκινούμενο σπίτι σας, χωρίς να φοβάστε ότι θα "σας την πέσει" κάποιος... "πυροβολημένος" Πατηνιός ή κάποιο άσχετο (περί την νομοθεσία που ρυθμίζει τα των αυτοκινούμενων) όργανο της τάξης.

Αυτό που πρέπει πάντοτε ωστόσο να προσέχετε είναι να μην αδειάζετε εκεί που δεν πρέπει τα γκρίζα νερά της αποχέτευσης προκαλώντας έτσι την δικαιολογημένη δυσφορία των ντόπιων. Πόσιμο νερό θα πάρετε κοντά στην διασταύρωση προς Λεύκες, δίπλα στο εκκλησάκι. Ίσως μάλιστα χρειαστεί να μπείτε στην... ουρά αν υπάρχουν και άλλοι ντόποιοι ή παραθεριστές οι οποίοι φουλάρουν τα δικά τους δοχεία εκείνη την ώρα, αφού, όπως καταλάβαμε, το νερό της βρύσης αυτής είναι πολύ δημοφιλές στην Πάτμο.

Ο κύριος αριθμός καταστημάτων βρίσκεται συγκεντρωμένος στο λιμάνι του νησιού, όπου μπορείτε να κάνετε τις προμήθειές σας, ενώ ταβέρνες, καντίνες και εστιατόρια υπάρχουν σε όλες σχεδόν τις παραλίες και τους οικισμούς της Πάτμου, αλλά και στη Χώρα. Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε τον φούρνο του Φέγγαρου (στην είσοδο της Χώρας από την πλευρά των ανεμόμυλων) και να δοκιμάσετε την παραδοσιακή Πατηνιώτικη τυρόπιτα, τη μπουγάτσα και τα πουγκάκια (γλυκά που είναι φτιαγμένα με φύλλο και αμύγδαλα). Αρκετά γραφικά ταβερνάκια και μεζεδοπωλεία υπάρχουν μέσα στην καστροπολιτεία αλλά δεν είχαμε δυστυχώς την ευκαιρία να τα επισκεφτούμε γιατί ήταν όλα κλειστά.

Αυτός, τέλος, που θα μεταβεί στην Πάτμο με δικό του σκάφος θα έχει πολλές ευκαιρίες να περιπλανηθεί σε ένα σύμπλεγμα 30 και πλέον νησιών και βραχονησίδων. Σε απόσταση ελάχιστων ναυτικών μιλίων εκτείνεται το πολύνησο των Αρκιών, με το ομώνυμο νησί, τους Λειψούς και το Μαράθι να αποτελούν τους δημοφιλέστερους προορισμούς. Λίγο πιο μακρυά οι Φούρνοι και η Λέρος. Αν μάλιστα έχει κανείς την δυνατότητα να γεμίζει το ρεζερβουάρ του με καύσιμα (περασμένα μεγαλεία), τότε μπορεί να φθάσει εύκολα μέχρι την Ικαρία προς βορράν, και την Κάλυμνο, Κω, Νίσυρο, Τήλο και Ρόδο προς νότον.

Ξημερώματα παραμονής των Χριστουγέννων επιβιβαστήκαμε στο "Blue Star Ι", που μετά από μία ώρα ταξίδι μας ξεφόρτωσε στο Λακκί της Λέρου. Ο καιρός είχε, εν τω μεταξύ, βελτιωθεί αισθητά με τον ήλιο να ζεσταίνει την παγωμένη ατμόσφαιρα. Τις λεπτομέρειες της παραμονής μας στο υπέροχο αυτό νησί δείτε τις εδώ :

http://www.ribandsea.com/main/index.php/travels/633-2012-01-30-14-30-35