Rib and Sea

Κείμενο - Φωτογραφίες - Βίντεο : Ιωσήφ Παπαδόπουλος.

Ένας κρατήρας που κοιμάται "ροχαλίζοντας", σε ένα νησί που ζει και αναπνέει στη σκιά του πιο όμορφου ηφαιστείου του πλανήτη!

Φθάσαμε τις πρώτες μεταμεσονύχτιες ώρες στο Μανδράκι, με το "Blue Star Patmos", πάρκαρα το αυτοκινούμενο σε μια γωνιά του λιμανιού και προσπαθήσαμε να κερδίσουμε λίγο χρόνο ύπνου μέχρι να ξημερώσει. Χωρίς κράτηση δωματίου, χωρίς αναζήτηση, χωρίς κόστος. Το μεγάλο πλεονέκτημα ενός αυτοκινούμενου, το οποίο δεν το υπολογίζουμε, συνήθως, γιατί το θεωρούμε δεδομένο.

Ο χώρος του λιμανιού δεν μας ενέπνευσε πάντως για την αγορά του "οικοπέδου" που θα μας φιλοξενούσε όλες εκείνες τις ημέρες της παραμονής μας στο νησί. Ούτε από πλευράς θέας, ούτε από πλευράς ησυχίας για τα ανενόχλητα νυχτερινά ραντεβού μας με τον Μορφέα. Μετακινηθήκαμε λοιπόν, μόλις ξημέρωσε, προς ανατολάς, ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο, με κατεύθυνση και τελικό προορισμό τους Πάλους. Παράθυρα στη μαρίνα, πόρτα στο πέλαγος, παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού από τα pillars της μαρίνας! Τι άλλο να ζητήσει κανείς;

Στείλαμε ένα "φύλλο πορείας" στο Innova, που αναπαυόταν στη σχάρα του αυτοκινούμενου, και του αναθέσαμε να μας ξεναγήσει στο νησί. Θυμήθηκα συγχρόνως τον Χαράλαμπο Κορκή, εκείνο τον φιλόξενο Αμερικανό-Νισύριο που είχαμε γνωρίσει το 2005 όταν είχαμε αγκυροβολήσει στο νησί με το "Apache". Του τηλεφώνησα και δεν αργήσαμε να συναντηθούμε. Ο Χαράλαμπος είναι ο ιδανικός ξεναγός που θα μπορούσε να έχει κανείς για τη Νίσυρο. Πρόσχαρος, ομιλητικός, λάτρης και γνώστης του νησιού του, σωστή εγκυκλοπαίδεια! Αφού έκανα μια εισαγωγική συζήτηση μαζί του στο καφενεδάκι των Δημοτικών ιαματικών λουτρών, on camera, αρχίσαμε να περιπλανιόμαστε στα αξιοθέατα του νησιού. http://www.ribandsea.com/face/2584-xaralampos-korkis-i-zontani-egkyklopaideia-tis-nisyrou

Η γέννηση της Νισύρου συνδέεται με τη μυθική φαντασία των Αρχαίων Ελλήνων. Το νησί γεννήθηκε σύμφωνα με το μύθο της Γιγαντομαχίας. Η μητέρα των πάντων Γη, έστρεψε τους θνητούς Γίγαντες κατά των αθανάτων θεών του Ολύμπου. Οι θεοί καταδίωξαν τους Γίγαντες, οι οποίοι υποχώρησαν έντρομοι. Ο θεός της θάλασσας Ποσειδώνας είχε αναλάβει, κατόπιν εντολής του Δία, να εξαφανίσει τον Γίγαντα Πολυβώτη, ο οποίος διέσχισε φοβισμένος το Αιγαίο προκειμένου να σωθεί. Ο Ποσειδώνας τον πρόφτασε κοντά στην Κω. Με την τρίαινά του, απέσπασε ένα τμήμα από την Κω και το εκσφενδόνισε εναντίον τουΠολυβώτη. Ο Ποσειδώνας πέτυχε τον Γίγαντα και τον καταπλάκωσε. Το κομμάτι αυτό της Κω έγινε η Νίσυρος. Ένας από τους κρατήρες του ηφαιστείου της Νισύρου, άλλωστε, ακούει στο όνομα Πολυβώτης.

Η Νίσυρος είναι ένα ηφαίστειο που αποτελεί μέρος του ηφαιστειακού τόξου της νότιας Ελλάδας. Βρίσκεται στην άκρη του τόξου του Αιγαίου, μαζί με την καλδέρα της Κω και τη νήσο Γυαλί. Οι πρώτες υποθαλάσσιες εκρήξεις έλαβαν χώρα πριν 150.000 χρόνια, ενώ η κύρια δραστηριότητα συνέβη 40 με 10 χιλιάδες χρόνια πριν. Σήμερα λαμβάνουν χώρα υδροθερμικές εκρήξεις.

Η Νίσυρος αποτελείται από ηφαιστειογενή βουνά, ενώ το κέντρο του νησιού καταλαμβάνει μία καλδέρα διαμέτρου 4 χλμ., από τον πυθμένα και μέχρι την επιφάνεια της οποίας απαντάται θείο. Μέσα στην καλντέρα βρίσκεται ομεγαλύτερος υδροθερμικός κρατήρας στον κόσμο, ο Στέφανος, ο οποίος έχει διάμετρο 300 μέτρα, ενώ συνολικά η Νίσυρος έχει 5 κρατήρες. Η τελευταία έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1888 και σήμερα στο νησί υπάρχουν ενεργές φουμαρόλες (υδρατμοί και διάφορα άλλα αέρια ηφαιστειακής προέλευσης). Λόγω της ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Νίσυρο υπάρχουν θερμές πηγές με θερμοκρασία από 30 μέχρι 60° C, εκ των οποίων οι κυριότερες είναι στα Λουτρά και στους Πάλους. Ένας ηφαιστειακός δόμος (κυκλικός απομονωμένος λόφος επίγειος ή υποθαλάσσιος ηφαιστειακής προέλευσης με απότομες πλαγιές) υψώνεται στα 700 περίπου μέτρα, δίνοντας και το μεγαλύτερο υψόμετρο του νησιού.

Η μορφολογία της Νισύρου έχει επηρεαστεί από το ηφαίστειο και το ηφαιστειογενές της έδαφος που είναι πολύ εύφορο και ευνοεί την δενδροκομία και την πλούσια βλάστηση. Έχει έκταση 41 τετραγωνικά χιλιόμετρα, υψόμετρο 698 μέτρα και μήκος ακτών 30 χιλιόμετρα. Δυτικά και βόρεια της Νισύρου βρίσκονται τέσσερις νησίδες, τα λεγόμενα Νισύρια. Ο πληθυσμός το 1950 αριθμούσε 2.516 κατοίκους. Κατά την τελευταία απογραφή (2011), ο πληθυσμός ανερχόταν στους 987 κατοίκους. Δεν κατάφερε δηλαδή και η Νίσυρος να αποφύγει την τύχη των υπολοίπων μικρών νησιών του Αιγαίου που θέλει τον πληθυσμό τους να συρρικνώνεται. Πρωτεύουσα του νησιού είναι το Μανδράκι. Άλλα χωριά είναι ο Εμπορειός, οι Πάλοι, η Νικιά και τα Λουτρά. (Πηγή : https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%AF%CF%83%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%82).

Κυρίαρχος πόλος έλξης ο Στέφανος, ο οποίος θεωρείται ο μεγαλύτερος γεωθερμικός κρατήρας της Μεσογείου. Αποφασίσαμε να τον τιμήσουμε και να τον επισκεφθούμε στο ξεκίνημα της περιπλάνησής μας στο νησί. Ξεκινήσαμε, νωρίς το πρωί, από τους Πάλους με το παπί και ανηφορίζοντας προς τον Εμπορειό, στρίψαμε στη διασταύρωση προς ηφαίστειο και Νικιά. Καθώς τα καραβάνια των τουριστών θα έφθαναν μετά τις 10 στον Στέφανο, εμείς έπρεπε να είμαστε εκεί νωρίτερα για να απολαύσουμε τη μοναδικότητα του τοπίου.

Καθώς κατηφορίζαμε προς το οροπέδιο του Λακκιού, η περιοχή άρχισε να θυμίζει σκηνικό ταινίας επιστημονικής φαντασίας! Τα βελανιδόδενδρα και τα βοοειδή φθάνουν μέχρις τις παρυφές της καλντέρας. Μετά κυριαρχούν τα πολύχρωμα πετρώματα της υπόγειας ηφαιστειακής δράσης, με κυρίαρχο το κίτρινο, το χρώμα του θειαφιού, που το συνοδεύει μια βαρειά μυρωδιά "χαλασμένου αυγού".

Φθάσαμε στο γκισέ της εισόδου όπου μας ζήτησαν 3 ευρώ για να μας δώσουν εισιτήριο πρόσβασης. Είχα ξεχάσει την δημοσιογραφική μου ταυτότητα στο αυτοκινούμενο και πλήρωσα, αναγκαστικώς, το τίμημα. Δυσανασχετώ στην ιδέα ότι "πρέπει" να πληρώνουμε κάθε φορά για να δούμε τις ομορφιές και την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας και το συζητώ για λίγο με τον φύλακα. Τι να μου πει κι' αυτός; Πώς να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα;

Αναρωτιέμαι, επίσης, πού πηγαίνουν όλα αυτά τα εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, που εισπράττονται κάθε χρόνο από τα εισιτήρια, αλλά απάντηση δεν βρίσκω. Ποια είναι, ας πούμε, η συντήρηση που γίνεται στον περιβάλλοντα χώρο του ηφαιστείου και τους αρχαιολογικούς χώρους; Θυμάμαι τον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Θήρας, επί παραδείγματι, που δεν είχε ούτε μία τουαλέττα - επτά υπήρχαν στην αρχαία Θήρα, μου είχε πει τότε ο φύλακας που εκτελούσε και χρέη ξεναγού - ενώ το θέατρο ήταν καλυμμένο με χορτάρια και τα σχοινιά στους διαδρόμους ήταν ξεφτισμένα. https://www.youtube.com/watch?v=w8b1TIvH0Ic

Η καπετάνισσα κατηφόρισε προς τον κρατήρα του ηφαιστείου την ώρα που εγώ επέλεξα να κάνω πρώτα μια πλήρη περιστροφή περπατώντας στην κορυφή του. Δεν μπορούσα να ξεχωρίσω αν αυτά που ένοιωθα ήταν συναισθήματα θαυμασμού και δέους για την απίστευτη δύναμη της Φύσης ή φόβος για έναν ξαφνικό και απρόβλεπτο θυμό της. Περπάτησα,παρ' όλα αυτά, όπως τόσοι άλλοι επισκέπτες, στον κρατήρα του Στέφανου και μάλιστα παραβίασα τις ταμπέλλες επισήμανσης για τον κίνδυνο που ενέχει η προσέγγιση στα σημεία από όπου η γη ξεσπάει τον θυμό της με μορφή καυτών υδρατμών και θειούχων αναθυμιάσεων. Οι σόλες των παπουτσιών κολλάνε στη ζεστή επιφάνεια, ενώ το βουητό της γης και το νερό που κοχλάζει δοκιμάζουν την ψυχραιμία μου.

Καθώς τα σμήνη των τουριστών δεν είχαν ακόμη εμφανιστεί, αποφασίσαμε να αναρριχηθούμε στις πλαγιές και των άλλων δύο κρατήρων. Του Πολυβώτη και του Αλέξανδρου. Το ίδιο απόκοσμο τοπίο, με τις σπασμένες πινακίδες και τα διαλυμένα φωτοβολταϊκά να παραπονούνται επειδή τα χιλιάδες ευρώ από τα εισιτήρια δεν φθάνουν να τα αντικαταστήσουν. Κατεβαίνω στον κρατήρα του Αλέξανδρου αδιαφορώντας για τις συστάσεις του φύλακα να μην το επιχειρήσω. Τα τοιχώματα παίζουν στις αποχρώσεις του κίτρινου, κάποιες τρύπες καπνίζουν και αναδύουν κι' εδώ μυρωδιά κλούβιου αυγού.

Διακρίνω στην κορυφή του Πολυβώτη τον ατμό που χαϊδεύει τις παρυφές του βουνού και αποφασίζω να αναρριχηθώ με την κάμερα ως εκεί. Ανέβηκα, με τα πολλά, τώρα όμως πώς κατεβαίνουν; Το έδαφος ολισθηρό με την ελαφρόπετρα να "τρέχει" κάτω απ' τα παπούτσια κάνοντας την κατάβαση επικίνδυνη. Τα κατάφερα, τελικώς κατεβαίνοντας με τον γελοίο, αλλά ασφαλή, τρόπο της κωλοτσουλήθρας!

Στον Εμπορειό, που στις δόξες του ήταν ο πολυπληθέστερος και πλουσιότερος οικισμός της Νισύρου, σήμερα έχουν απομείνει 25 ψυχές με την συντριπτική πλειοψηφία των αρχοντικών του να έχουν ρημάξει αφημένα στη φθορά του χρόνου και της ανθρώπινης εγκατάλειψης κυρίως εξ αιτίας της μετανάστευσης που προκάλεσε ο σεισμός του 1933.  Όντας αθέατος από τη θάλασσα, ο οικισμός ήκμασε κατά την περίοδο της πειρατείας. Κάποια σπίτια έχουν πάντως επισκευαστεί, με πιο εντυπωσιακό το αρχοντικό που έχει αναστηλώσει ένας Ιταλός στην κορυφή του οικισμού, ενώ δύο καφε-εστιατόρια, εκατέρωθεν της εκκλησίας, συγκεντρώνουν τους επισκέπτες και δίνουν ζωή τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες.

Ο οικισμός  του Εμπορειού κτίστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να μοιάζει με κάστρο. Τα σπίτια, που είναι κτισμένα το ένα κοντά στο άλλο, είναι μικρότερα από τα σπίτια στο Μανδράκι και έχουν επίπεδες στέγες για να συγκεντρώνουν το νερό της βροχής σε στέρνες. Εξ' αιτίας της κλίσης του εδάφους, πολλοί δρόμοι είναι ανηφορικοί, με σκαλοπάτια (καλντερίμια), ενώ τα σπίτια είναι κτισμένα κλιμακωτά. Στον λόφο πάνω από το χωριό βρίσκεται ένα εγκαταλελειμμένο ιπποτικό κάστρο, μέσα στο οποίο βρίσκεται ο βυζαντινός ναός του Ταξιάρχη Μιχαήλ, ο οποίος κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα και έχει ξυλόγλυπτο τέμπλο και ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες. Κοντά στο χωριό βρίσκεται μια σπηλιά η οποία, λόγω της υδροθερμικής δραστηριότητας που υπάρχει στο νησί, έχει αυξημένη θερμοκρασία. Φυσική σάουνα την αποκαλούν οι Νισύριοι.

Στη Νικιά, το μπαλκόνι του ηφαιστείου, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Λίγα, σχετικώς, τα εγκαταλελειμμένα σπίτια εδώ, με την πολυφωτογραφημένη πλατεία της "Πόρτας" να κλέβει τις εντυπώσεις. Το χωριό είναι κτισμένο στο χείλος της καλντέρας, στο εσωτερικό του ηφαιστειογενούς νησιού σε υψόμετρο 390μ. Εξ' αιτίας της θέσης του, προσφέρει πανοραμική θέα του κρατήρα και γι' αυτό έχει αναδειχθεί σε τουριστικό προορισμό.

Ο οικισμός έχει χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, με μικρά δρομάκια τα οποία καταλήγουν στην κεντρική πλατεία, την Πόρτα. Στην πλατεία υπάρχει ένα βοτσαλωτό του ντόπιου τεχνίτη Πασχάλη Πασχαλάκη, το οποίο κατασκευάστηκε το 1923. Γύρω από την πλατεία βρίσκονται: ο Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου με το παλιό σχολείο, το κτίριο της «Καζελλαρίας» (Δημαρχείο) και ένα νεοκλασικό καφενείο, ενώ από την άλλη πλευρά η πλατεία έχει θέα προς τη θάλασσα.

Το παλιό σχολείο κτίστηκε το 1856, επισκευάστηκε το 1907 και το 1926 του προσετέθη δεύτερος όροφος. Το σχολείο έκλεισε στην Κατοχή και λειτούργησε σαν ξενώνας και φαρμακείο. Τα σπίτια του οικισμού είναι κατάλευκα και έχουν χαρακτηριστικές μονοκλινείς κεραμοσκεπές, πολύχρωμες πόρτες και βοτσαλωτές αυλές. Στη Νικιά βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, το οποίο γιορτάζει στις 26 Σεπτεμβρίου. Στο ψηλότερο σημείο του οικισμού βρίσκονται κατάλοιπα ιπποτικού κάστρου, καθώς από το σημείο μπορεί να εποπτεύει τα γύρω νησιά και το ηφαίστειο.

Στη Νικιά βρίσκεται επίσης το Ηφαιστειολογικό Μουσείο Νισύρου, το οποίο στεγάζεται σε ένα εγκαταλελειμμένο σχολείο το οποίο διαμορφώθηκε κατάλληλα. Το μουσείο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος «Ανάδειξη Ηφαιστείου Νισύρου», πρόγραμμα που συντονίστηκε από τον Δήμο Νισύρου. Κι' εδώ για την επίσκεψή του υπάρχει εισιτήριο.

Το Μανδράκι έχει το προνόμιο να μοιράζεται την ομορφιά του Παλιού κάστρου και της Παναγίας της Σπηλιανής με το γαλάζιο της θάλασσας. Δαιδαλώδης οικισμός, με στενά σοκάκια και εισόδους σπιτιών στολισμένους με σχέδια φτιαγμένα από λευκά και μαύρα βότσαλα. Το επιβλητικό αρχαίο κάστρο του 4ου π.Χ. αιώνα στέκεται πάνω απ' τον οικισμό φιλοξενώντας στην αγκαλιά του την εκκλησία της Παναγίας της Σπηλιανής, που οφείλει το προσωνύμιό της στο γεγονός ότι το καθολικό της βρίσκεται μέσα σε σπηλιά.

Στη διάρκεια της παραμονής μας πέσαμε πάνω στον γάμο ενός νέου ζευγαριού που έφθασε περπατώντας μέχρι την Παναγία τη Σπηλιανή, συνοδεία μουσικής που έπαιζαν ντόπιοι οργανοπαίκτες. Σωστός Γολγοθάς το ανηφορικό δρομάκι μέχρι την είσοδο του ναού, για το ζευγάρι και τους καλεσμένους, με την εικόνα ωστόσο του οικισμού από ψηλά να τους αποζημιώνει όλους.

Σκέφτηκα κάποια στιγμή να πάω μέχρι το νησάκι Γυαλί για να κάνω ένα ρεπορτάζ σχετικό με το λατομείο της ελαφρόπετρας. Ο Χαράλαμπος μου συνέστησε να απευθυνθώ στον καπετάνιο του "Αντώνιος", που μεταφέρει κάθε πρωί τους εργάτες του λατομείου από το Μανδράκι στο Γυαλί, αλλά και σε έναν από τους υπευθύνους του λατομείου ο οποίος θα με ξεναγούσε (υποτίθεται) στις εγκαταστάσεις. Όταν όμως τηλεφώνησα στον άνθρωπο που μου συνέστησε ο Χαράλαμπος, εκείνος μου είπε ότι θα έπρεπε πρώτα να πάρω άδεια από τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας (Lafarge), μου συνέστησε δε να στείλω με e mail ένα έγγραφο αίτημα, αφού πρώτα τους δώσω στοιχεία για το μέσο στο οποίο θα δημοσιευόταν το ρεπορτάζ μου.

Το έκανα, και την επομένη πήρα την απάντηση :"Δεν μπορείτε αυτή την χρονική στιγμή να επισκεφθείτε το λατομείο γιατί εκτελούνται εκτεταμένες εργασίες συντήρησης". Μεταξύ μας, δεν με έπεισε η απάντηση των υπευθύνων, αλλά όταν κάποια πράγματα δεν μπορείς να τα τεκμηριώσεις, απλώς κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις και τα προσπερνάς. Φαίνεται, πάντως, πως όταν δουλεύεις για λογαριασμό κάποιου γνωστού μέσου μαζικής ενημέρωσης, όπως ο συνάδελφος δημοσιογράφος Νίκος Μάνεσης, οι πόρτες ανοίγουν πιο εύκολα. Το καταλαβαίνω. Διαπίστωση κάνω, απλώς, δεν διαμαρτύρομαι. Είναι βαρύ το τίμημα, άλλωστε, να είσαι ελεύθερος, ασυμβίβαστος και απρόβλεπτος...

Το τεράστιο εγκαταλελειμμένο κτίριο, που δεσπόζει στο ανατολικό άκρο του οκισμού των Πάλων, δίπλα στο εκκλησάκι της Παναγίας της Θερμιανής, είχε τραβήξει την προσοχή μου από την πρώτη φορά που είχα βρεθεί στη Νίσυρο, αλλά δεν είχα προλάβει τότε να ασχοληθώ. Πήρα λοιπόν αυτή τη φορά πληροφορίες από τον Χαράλαμπο και έκανα μια επιτόπια επίσκεψη στο εσωτερικό του κτιρίου, παρά την ύπαρξη των πινακίδων ότι απαγορεύεται η είσοδος γιατί υπάρχει κίνδυνος. Μια απαγόρευση η οποία, όπως διαπίστωσα λίγο αργότερα, είναι επιλεκτική και ισχύει μόνο για τους ξένους. Οι ντόπιοι μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στους εσωτερικούς χώρους και να παρκάρουν τις βάρκες τους...

Το τεράστιο λοιπόν αυτό εγκαταλελειμμένο κτίριο είναι ιδιωτικό, ανήκει στην οικογένεια Παντελίδη, και λειτούργησε σαν ιαματικό θεραπευτικό κέντρο (και όχι μόνο) από το 1895 μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του1930. Σύμφωνα με όσα μου αφηγήθηκε ο Χαράλαμπος, οι απόγονοι του Παντελίδη ενδιαφέρθηκαν κάποια στιγμή να αναστηλώσουν το κτίριο και να επαναλειτουργήσουν τα λουτρά, αλλά αντιμετώπισαν την αντίδραση των κατοίκων οι οποίοι κατήγγειλαν τις προσπάθειες των απογόνων του Παντελίδη να αναστηλώσουν και τον υπάρχοντα προστατευτικό λιμενοβραχίονα φοβούμενοι ότι έτσι θα πέσει σε μαρασμό η μαρίνα στους Πάλους.

Η ιστορία, όπως τουλάχιστον μου την είπε ο Χαράλαμπος, λέει ότι οι απόγονοι του Παντελίδη δικαιώθηκαν στο δικαστήριο, αλλά κουρασμένοι και απογοητευμένοι από την στάση των κατοίκων εγκατέλειψαν την προσπάθεια και έκτοτε το τεράστιο κτίριο μαραζώνει υφιστάμενο την φθοροποιό επίδραση του χρόνου, της θάλασσας και των καιρικών συνθηκών.

Αλλά και στο εκκλησάκι της Παναγίας της Θερμιανής υπάρχει θερμή ιαματική πηγή που ήταν γνωστή από την αρχαιότητα. Λέγεται, μάλιστα, σύμφωνα με επιγραφή που βρέθηκε στα ερείπια μεγάλης στοάς των Ρωμαϊκών λουτρών, τα οποία λειτουργούσαν στην ίδια περιοχή, ότι ο Ιπποκράτης είχε επιλέξει την πηγή αυτή σαν ιαματικό λουτροθεραπευτικό κέντρο.

Τα νερά της θερμής πηγής των Λουτρών εκμεταλλεύονται τα Δημοτικά Λουτρά Μανδρακίου από το 1872. Είναι φημισμένες οι θεραπευτικές της ιδιότητες στις ρευματοπάθειες, αρθροπάθειες, δερματικές παθήσεις και παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος. Η μέγιστη θερμοκρασία της πηγής είναι 46 βαθμοί. Είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε κι' εμείς μια ημίωρη συνεδρία στις καινούργιες μαρμάρινες μπανιέρες και πολύ το χαρήκαμε.

Τα Δημοτικά Λουτρά στο Μανδράκι έχουν ανακαινιστεί κατά το ένα τρίτο. Λειτουργεί σήμερα η πρώτη πτέρυγα, η ανατολική, με τις άλλες δύο να είναι εγκαταλελειμμένες και να περιμένουν τη χρηματοδότηση για την ανακαίνισή τους από έναν ιδιώτη, σύμφωνα με όσα μου είπε ο Δήμαρχος Νισύρου δρ. Χριστοφής Κορωναίος : http://www.ribandsea.com/face/2585-o-panepistimiakos-kathigitis-kai-dimarxos-nisyrou-dr-xristofis-koronaios

Μια τρίτη γνωστή θερμή πηγή είναι αυτή στον όρμο του Αυλακιού. Τα νερά της είχαν χρησιμοποιηθεί για λουτροθεραπείες πριν εγκαταλειφθεί ο οικισμός. Το ζεστό νερό αναβλύζει σήμερα μέσα στη θάλασσα και η μέγιστη θερμοκρασία του είναι 61 βαθμοί.

Πέραν των θερμών πηγών, στη Νίσυρο υπάρχουν πολλά σημεία από όπου αναδύεται θερμός ατμός. Δύο από αυτά τα σημεία χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν ως φυσικές σάουνες. Η κυριότερη, και γνωστή από την αρχαιότητα, είναι στη θέση Πυριά, όπου σώζεται ακόμα ο θάλαμος των ατμόλουτρων και διπλανά βοηθητικά των λουτρών κτίσματα. Η άλλη βρίσκεται στην είσοδο του οικισμού Εμπορειός. Η θερμοκρασία των ατμών είναι 34-35°C.  

Ευχάριστη έκπληξη η παροχή δωρεάν πόσιμου νερού στους κατοίκους του νησιού μέσω του μηχανήματος που εμπλουτίζει το νερό της αφαλάτωσης με ειδικά φίλτρα, το οποίο βρίσκεται έξω από τα Δημοτικά Ιαματικά Λουτρά. Για να είμαι ειλικρινής, δεν το έχω δει αυτό να γίνεται σε κανένα άλλο νησί όπου λειτουργούν ανάλογα μηχανήματα. 

Στους Πάλους η μαρίνα είναι αρκετά φιλόξενη και απάνεμη για τα τουριστικά σκάφη που φιλοξενούνται σ' αυτήν, με παροχή ασφαλούς αγκυροβολίου, mini markets, ενοικιαζομένων αυτοκινήτων και δίτροχων, ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Το λιμάνι στο Μανδράκι είναι περισσότερο ευάλωτο στους βορειοανατολικούς ανέμους, με αποτέλεσμα να μην είναι τόσο δημοφιλές στα μικρότερα τουριστικά σκάφη που καταφθάνουν στο νησί.

Μια από τις πιο όμορφες επιχειρήσεις, που συνδυάζει καφετέρια, εστιατόριο και ενοικιαζόμενα δωμάτια, λειτουργεί στο Μανδράκι με το όνομα "Λιοτρίδια". Πρόκειται για ένα από τα παλιά παραδοσιακά ελαιοτριβεία του νησιού το οποίο ο ιδιοκτήτης του μετέτρεψε σε σύγχρονη καφετέρια, συντηρώντας ολόκληρο τον παραδοσιακό εξοπλισμό του ελαιοτριβείου και διακοσμώντας μ' αυτόν τους εσωτερικούς χώρους.

Ευχαριστούμε την "BLUE STAR FERRIES" για το ταξίδι στη Νίσυρο, τον Δήμαρχο του νησιού κ. Χριστοφή Κορωναίο, για την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και νερού στους Πάλους, και τον Χαράλαμπο Κορκή για τη ζεστή φιλοξενία και τις πολύ χρήσιμες πληροφορίες.